Ιδιωτικές τράπεζες σπόρων

Εμμανουήλ Σαρίδης

Αντί να γκρινιάζουμε και να μοιρολογούμε, ας στρέψουμε το βλέμμα μας στους φυτικούς θησαυρούς της ελληνικής γης και ας παραδειγματιστούμε απο τους αγρότες της Μαγιόρκας, που κάνουν δικές τους τράπεζες σπόρων

Αντιγράφω απο την εφημερίδα του Βερολίνου “Der Tagesspiegel“, σε δική μου μετάφραση, ένα άρθρο της Stephanie Eichler για τους αγρότες της Μαγιόρκας, που δημιούργησαν την δική τους τράπεζα σπόρων. 

 Κάτι το χρήσιμο, απο πολλές πλευρές. Πρώτα σαν παράδειγμα προς μίμησην. Και μετα γιατί βαρέθηκα πια να διαβάζω στα εταιρικά Μαζικά Μέσα Αποβλακώσεως της Ελλάδος τις φασαρίες για το τί είπε κάποιος ηλίθιος πολιτικός και τι απάντησε ο βήτα καραγκίόζης. Και στα μπλόγκς, εν είδει αρχαίας τραγωδίας, την γκρίνια για την κατάντια της πατρίδας μας και τις προτάσεις εξόδου απο το τέλμα με την επαναφορά της αθηναϊκής δημοκρατίας. 

Συμπατριώτες, όλα αυτά είναι μια σκέτη ομφαλοσκόπιση. Απορώ, πως εσεις που ζείτε στην Ελλάδα ανέχεστε να σας κυβερνούν ακόμη προδότες και εγκληματίες, που εδώ και καιρό θα έπρεπε να βρίσκονται στη φυλακή. Και να ασχολείστε με κάτι δολώματα που σας ρίχνουν (σκάνδαλο Βατοπεδίου κ.α. τέτοια) έτσι για να θυμώμενετε και να έχετε να κάνετε κάτι άλλο απο το σωστό: Να απαιτήσετε την παραίτηση των απατεώνων που σας σέρνουν απ’ τη μύτη. Όχι με διαδηλώσεις, καταλήψεις και καταστροφές, αυτά όλα είναι κόλπα του Σόρος και των ξένων εγκεφάλων που κατευθύνουν την Ελλάδα. Καταλαβετε τέλος πάντων, ότι έτσι σας δουλεύουν. Χρειάζεται γνώση των πραγμάτων, ευρύτερο, πιο σφαιρικό συνειδητό. Αν το καταλάβετε αυτό, τα προβλήματα θα λυθούν πιο εύκολα.

Και τώρα το άρθρο της Stephanie Eichler 

Ο γεωργός Toni Sureda μπουρλιάζει ντομάτες (όπως εμείς μπουρλιάζαμε τα καπνά στη Σταυρούπολη της Ξάνθης, Ε.Σ.). Τις μπουρλιασμένες ντομάτες τις κρεμνά στο ταβάνι του πάνω πατώματοος του σπιτιού του, γιατί έτσι διατηρούνται σχεδόν ένα ολόκληρο χρόνο. Πρόκειται για τις “τομάτες Ramallet” που καλλιεργούνται στην Μαγιόρκα εδω και αιώνες,. Τον Ιανουάριο ο Τoni Sureda βγάζει τους σπόρους από τις ντομάτες και τους αφήνει να στεγνώσουν πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί. «Αυτός ο σπόρος προέρχεται από ντομάτες που καλλιεργούσαν οι παππούδες μου», λέει ο 85-πεντάρης. Όλο και πιο συχνά δέχεται επισκέψεις απο νέους κηπουρούς και αγρότες, που μάταια προσπαθούν να βρουν αυτά που δεν βρίσκονται στα κέντρα κηπουρικής: τους παραδοσιακούς σπόρους.

Ο μπάρμπα Sureda είναι της γνώμης, ότι τα προϊόντα που προφέρονται απο τα κέντρα φυτών έχουν τα πλεονετήματα τους και γι’ αυτό τα αγοράζει και ο ίδιος.

«Έχουν μια υψηλότερη απόδοση από τα δικά μου», λέει. Είναι «υβριδικοί σπόροι”, που έγιναν ειδικά για μια βελτίωμένη απόδοση. Οι υβριδικές ντομάτες έχουν καλύτερη εμφάνιση από τις παραδοσιακές, είναι ολοστρόγγυλες και έχουν ένα όμορφο κόκκινο χρώμα. Ευδοκιμούν δε και τον χειμώνα, στο θερμοκήπιο, χάρη στα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, ενώ οι παραδοσιακές ποικιλίες ντομάτας αναπτύσσονται καλύτερα κάτω από τον ανοικτό ουρανό, που τον έχουμε στη Μαγιόρκα από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο. Οι αγρότες έχουν καλλιεργήσει τις παραδοσιακές ποικιλίες ντομάτας εδώ και πολλές γενιές, και απέκτησαν ανθεκτικές ποικιλίες που είναι προσαρμοσμένες στις συνθήκες ζωής του τόπου. Μια άλλη διαφορά είναι, ότι οι υβρίδικοί σπόροι δεν είναι γόνιμοι και οι αγρότες πρέπει να αγοράζουν κάθε χρόνο νέους σπόρους. Οι παραδοσιακές ποικιλίες είναι γόνιμες και οι αγρότες μπορούν να τις αναπαράγουν οι ίδιοι.

Για τους λόγους αυτούς οι παλιές ποικιλίες έχουν ζήτηση. Που δεν θα ήταν και ένα πρόβλημα, γιατί υπάρχουν τράπεζες σπόρων. Η μεγαλύτερη βρίσκεται στο Spitzbergen της Νορβηγίας, όπου βρίσκονται αποθηκευμένα 4,5 εκατομμύρια δείγματα σπόρων. Στην Γερμανία η σημαντικότερη τράπεζα σπόρων βρίσκεται στο Gatersleben, και στην Ισπανία η εθνική τράπεζα σπόρων είναι στη Μαδρίτη. Οι αποθήκες αυτές κλιματίζονται κατάλληλα και προστατεύονται από εξωτερικές επιρροές, ακόμη και απο φυσικές καταστροφές και πολέμους.

Για τους αγρότες και τους κηπουρούς όμως δεν είναι εύκολο να πάρουν σπόρους. Το θησαυροφυλάκιο σπόρων της Νορβηγίας ανοίγει τους θαλάμους του μόνο μετά από αίτηση μιας χώρας, η τράπεζα σπόρων στη Μαδρίτη είναι προσβάσιμη μόνο στους ερευνητές. Στο Spitzbergen της Γερμανίας όμως μπορεί κανείς να παραγγείλει σπόρους online. Δεν παρέχονται όμως οδηγίες για την φύτευση και την συντήρηση τους.

Για την διαφύλαξη της ποικιλομορφίας των παλαιών ποικιλιών, ιδρύονται σύλλογοι, οι οποίοι δημιουργούν τις δικές τους τράπεζες σπόρων. Η Aina Socies απο έναν τέτοιο σύλλογο της Μαγιόρκας εργάζεται για παράδειγμα στην διατήρηση τέτοιων τοπικών ποικιλιών φυτών. Η 30-χρονη περιβαλλοντολογική επιστήμονας γυρνάει συνήθως στο νησί της Μαγιόρκας κάνοντας στα διάφορα χωριά διαλέξεις. Οι κάτοικοι της Μαγιόρκας ζούσαν μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες σχεδόν αποκλειστικά απο την γεωργία, ενώ οι νέοι άνθρωποι σήμερα εργάζονται ως επί το πλείστον στον τουρισμό.

Οι ακροατές της Aina Socies είναι συνήθως ηλικιωμένοι αγρότες, ανάμεσά τους και ο Toni Sureda. Η διάλεξη τους κάνει να συνειδητοποιήσουν, τι θησαυρούς κρύβουν τους κήπους τους: φυτά που αναπτύσσονται από παραδοσιακούς σπόρους. Η ερευνήτρια προσπαθεί να κερδίσει και νέους υποστηρικτές. Ο στόχος της είναι μια τράπεζα σπόρων, η οποία θα έχει πολλά μικρά υποκαταστήματα. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει έτσι: Όσοι αγρότες συμμετέχουν, θα εγγραφούν με τη διεύθυνσή τους σε μια λίστα, η οποία θα αναφέρει τις ποικιλίες φυτών που καλλιεργούν απο γενεές. Ήδη υπάρχουν 120 τέτοια υποκαταστήματα. «Πολλοί αγρότες που έψαχναν για μια συγκεκριμένη ποικιλία, την βρήκαν σ’ εμάς”, λέει η δήλωσε η Aina Socies.

Η Socies έχει κερδίσει και τον Toni Sureda. Το πάνω πάτωμα του σπιτιού του έχει γίνει μια αποθήκη σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών. Στον χώρο του επικρατούν συνθήκες που δεν ευνούν την βλάστισή τους, γιατί είναι πολύ ξηρός. Στο πάτωμα, κάτω απο τις βελονιασμένες ντομάτες, βρίσκονται σε μια γωνιά σπόροι απο μια ποικιλία πεπονιού, που δεν μπορεί κανείς να αγοράσει σε ένα σούπερ μάρκετ. Ίσως του χρόνου βλαστίσουν απ’ αυτούς πάλι νεα πεπόνια.