Ρωμύρι: Το χωριό της θρυλικής «Παπαλάμπραινας» (φωτογραφίες)

Διαδρομή στην ιστορία του χωριού

Του Αντώνη Πετρόγιαννη

Πλήθος κόσμου βρέθηκε την προηγούμενη Κυριακή στο Παλιό Ρωμύρι, γιορτάζοντας και φέτος τον Άγιο Νικόλαο τον εν Βουνένοις. Μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας από το μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο, στο ναό ο οποίος χτίστηκε το 1888, οι Ρωμυραίοι γιόρτασαν για τα καλά, ενώ ο σύλλογός τους πρόσφερε άφθονα εδέσματα και ποτά. Στη γιορτή του χωριού παραβρέθηκε και ο δήμαρχος Μεσσήνης, Στάθης Αναστασόπουλος.
Με την ευκαιρία της γιορτής, αλλά και του πλούσιου φωτογραφικού υλικού που μας παραχωρήθηκε, επιχειρήσαμε ένα σύντομο ιστορικό περίπατο στη διαδρομή του χωριού στο χρόνο.
Το Ρωμύρι ήταν από τα πλούσια χωριά της Πυλίας με ανθρώπους, όπως μας τους περιέγραψαν, «σκληρούς», «εργατικούς» και πολύ «φιλόξενους». Μάλιστα, λόγω της ιδιομορφίας της περιοχής, και ιδιαίτερα του δύσβατου, την περίοδο της γερμανικής κατοχής βρήκαν καταφύγιο εκεί πολλοί πατριώτες. Κάποιες δε από τις οικογένειες του χωριού πήραν μέρος και στην Εθνική Αντίσταση.
Περίεργη, πάντως, θεωρείται η ιστορία της μετακίνησης των κατοίκων του χωριού. Οι μαρτυρίες λένε ότι αυτό έγινε σταδιακά μετά τους σεισμούς του 1947, οπότε σημειώθηκαν μεγάλες ζημιές στο χωριό. Μια άλλη εξήγηση αναφέρει την απομάκρυνση των κατοίκων στα μέσα της δεκαετίας του 1960 λόγω του δύσβατου της περιοχής και της μη ρευματοδότησής του.
Η επικρατούσα άποψη, βάσει του αριθμού των ανθρώπων που ρωτήσαμε, λέει ότι η μεταφορά έγινε το 1974, σύμφωνα με πρόταση της τότε Νομαρχίας και την έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο μας γνωστοποίησε ο πρόεδρος του συλλόγου, Βασίλης Βασιλόπουλος. Οι κάτοικοι διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες διαβίωσης και αποφασίστηκε η μεταφορά τους σε περισσότερο πεδινή περιοχή, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η σημερινή κοινότητα Μεσοποτάμου, σε συγχώνευση με το χωριό Βελή.
Βεβαίως, το Ρωμύρι έγινε θρύλος εξαιτίας της Παπαλάμπραινας και του γνωστού τσάμικου τραγουδιού.

Η ιστορία του τραγουδιού «Παπαλάμπραινα»
Ο παπα-Λάμπρος Ζέρβας ήταν εφημέριος στο χωριό το 1860. Ένας συγχωριανός του, που λεγόταν Σταύρος Φιτσάλος, σκέφτηκε να συνεργαστεί με μία συμμορία για να τον ληστέψουν. Ο Φιτσάλος συνεννοήθηκε μαζί τους, προκειμένου να έρθουν στο Ρωμύρι και να κλέψουν την περιουσία του παπα-Λάμπρου.
Δύο από τους κλέφτες πήγαν στο σπίτι του με το πρόσχημα ότι ενδιαφέρονταν να αγοράσουν ένα βόδι που πουλούσε ο παπάς, ο οποίος, όμως, έλειπε στην Πύλο, όπου είχε πάει για να φέρει το παιδί του που πήγαινε σχολείο εκεί. Ο παπάς γύρισε αργά στο Ρωμύρι χωρίς το παιδί, που έμεινε στην Πύλο. Έτσι οι ξένοι φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του τη νύχτα.
Το βράδυ, όταν η οικογένεια είχε κοιμηθεί, οι δύο κλέφτες ειδοποίησαν και τους υπόλοιπους, που είχαν κρυφτεί την ημέρα έξω από το χωριό, και μπήκαν όλοι αθόρυβα στο σπίτι του παπά, οπότε άρχισαν να αρπάζουν ό,τι έβρισκαν. Χρήματα, όμως, δε βρήκαν, οπότε άρχισαν να βασανίζουν τον παπά, προκειμένου να τους πει πού τα είχε κρύψει. Μια από τις κόρες του παπα-Λάμπρου, η Παναγιώτα, κατάφερε να κατέβει κρυφά στο κατώι και από ένα φεγγίτη άρχισε να φωνάζει, καλώντας σε βοήθεια.
Το χωριό ξύπνησε και οι άντρες ανήσυχοι πήραν τα τουφέκια και άρχισαν να ρίχνουν, με αποτέλεσμα να φοβηθούν οι κλέφτες και να το βάλουν στα πόδια. Δύο από αυτούς, όμως, τραυματίστηκαν και, μάλιστα, ο ένας θανάσιμα. Εξαιτίας του θανάτου του κλέφτη έγινε μεγάλος ντόρος σε ολόκληρη την Πυλία και ένας χωριάτης «έφτιαξε» το τραγούδι, που «ζει» μέχρι τις ημέρες μας, με παραλλαγές στους στίχους σε ορισμένες περιπτώσεις.
Αυτό είναι το γεγονός στο οποίο αναφέρεται η χιλιοτραγουδισμένη «Παπαλάμπραινα», ωστόσο η ιστορία έχει και συνέχεια. Το παιδί που πήγαινε σχολείο στην Πύλο, ο Νικολάκης, μετά το δραματικό περιστατικό πήγε στην Αθήνα και έμεινε στο σπίτι του δημάρχου Μπενάκη.
Εκεί σπούδασε και, όταν τελείωσε, ζήτησε να γίνει αστυνομικός διοικητής της επαρχίας Πυλίας. Ίσως στο μυαλό του υπήρχε η σκέψη της εκδίκησης του Φιτσάλου, ο οποίος είχε πλέον γεράσει, αλλά φοβόταν μήπως οι Παπαλάμπροι κάνουν κακό στο γιο του.
Ο Φιτσάλος, αφού τον παρακίνησε και ένας Μανιάτης, αποφάσισε να πάει στον Νικολάκη Παπαλάμπρο να του ζητήσει συγγνώμη και να του φιλήσει τα πόδια. Εκείνος, όμως, του είπε: «Φύγε βρωμόσκυλο, πήγες να μας ξεκληρίσεις και τώρα ζητάς συγγνώμη;». Μετά, όμως, το παιδί του Φιτσάλου απέκτησε το δικό του παιδί και κάλεσε τον Νικολάκη να το βαφτίσει. Έτσι έσβησε αυτή η βεντέτα…

Η ιστορία του Περικλή Παπαλάμπρου
Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει και στην ιστορία του Περικλή Παπαλάμπρου, του τρισέγγονου της «παπα-Λάμπραινας», ο οποίος πέθανε πριν από δύο χρόνια, σε ηλικία άνω των 100 ετών.
Μικρός ακόμη έφυγε από το Ρωμύρι με τους γονείς του και πήγε στο Πεταλίδι. Εκεί παντρεύτηκε, έστησε το δικό του μαγαζί, αλλά έχασε γρήγορα τη γυναίκα του. Ξαναπαντρεύτηκε, πήγε και δούλεψε στην Αμερική, μετά στην Αθήνα και τις τελευταίες δεκαετίες ζούσε στην Καλαμάτα. Το θέμα που τον ενδιάφερε περισσότερο ήταν το χωριό του.
Παρά την ηλικία του, υπήρξε  μπροστάρης στις προσπάθειες που γίνονταν για να αποκτήσει αυτός ο παραδοσιακός οικισμός υποδομές και να επιστρέψουν οι κάτοικοι.
Σε εκείνον οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό το έργο ηλεκτροφωτισμού που έγινε, οι δρόμοι που κατασκευάστηκαν και άλλα.
Ο γιος του Περικλή Παπαλάμπρου είναι ο γνωστός γιατρός παθολόγος Ιωάννης Παπαλάμπρος.

tharrosnews.gr