Ρουμανία: Η αρχαία ελληνική πόλη Ίστρος

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος


Η αρχαία ελληνική πόλη Ίστρος κτίστηκε από τους Μιλήσιους, νότια από το ιερό ‘πεντάστομο’ του ποταμού Ίστρου, λίγο βορειότερα της πόλης Τόμοι- Εμπόριον (σημερινή πόλη Κωνστάντσα).
Οι Μιλήσιοι άποικοι στην περιοχή είχαν εμπορικές συναλλαγές με τους Θράκες Γέτες.
Ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που δημιουργήθηκε στο σημερινό έδαφος της Ρουμανίας και η οποία περιγράφεται πολλούς αιώνες μετά, από το γεωγράφο Σκύμνο το Χίο περί το 110 π.Χ., στο έργο του ‘Περιήγησις’, όπου αναφέρει ότι η Ίστρος ιδρύθηκε το 630 π.Χ.
Μερικούς αιώνες αργότερα ο Ευσέβιος της Καισάρειας, γράφει ότι ιδρύθηκε περί την 33η Ολυμπιάδα, ήτοι περί το 657-656 π.Χ.
Το παλαιότερο τεκμηριωμένο νόμισμα που βρέθηκε στην περιοχή της αρχαίας πόλης είναι μια ασημένια δραχμή οκτώ γραμμαρίων που αναφέρεται στο έτος 480 π.Χ. Η Ίστρος ήταν κατ’ αρχάς μια πολίχνη και φαίνεται ότι η πλήρης ανάπτυξής της προσδιορίζεται περί τον Γ΄ αιώνα π.Χ. Αυτό δηλώνεται από την αφθονία των ευρεθέντων αργυρών νομισμάτων της εποχής. Τα νομίσματα αυτά φέρουν από την μία όψη δύο κεφάλια, το ένα στραμμένο επάνω και το άλλο κάτω- πιθανώς των Διόσκουρων, το οποίων η λατρεία ήταν διαδεδομένη στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Στην άλλη όψη τα νομίσματα φέρουν έναν αλιάετο πάνω σε δελφίνια. Ενώ νεότερα νομίσματα έχουν την κεφαλή του ποταμού Ίστρου ως πωγωνοφόρο και κερασφόρο.
H ίδρυση της Ίστρου οφείλεται στο εμπόριο το οποίο γινόταν από τους Έλληνες οι οποίοι είχαν διεισδύσει στο εσωτερικό της χώρας. Εδραιώθηκε ως λιμάνι εμπορικών συναλλαγών. Αυτό επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία έχουν ανακαλυφθεί στο εσωτερικό της Ίστριας, στην κοιλάδα του Δούναβη, βρέθηκαν αττικά μελανόμορφα κεραμικά, νομίσματα, αγγεία Ιωνικού τύπου, πολλά θραύσματα αμφορέων κλπ.
Μεγάλες ποσότητες αμφορέων βρέθηκαν στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης από τους οποίους άλλοι είναι εισαγόμενοι και άλλοι κατασκευασμένοι σε τοπικό εργαστήριο και οι οποίοι χρονολογούνται πριν από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ.
Πρόσθετα έσοδα της πόλης αποτελούσαν η αλιεία και η γεωργία. Στοιχεία τα οποία απέμειναν κατά τους επόμενους αιώνες.
Περί τον 1ο αιώνα αναφέρεται ως μια πολίχνη που είχε έσοδα από την αλιεία.
Περί το 30 μ.Χ. η Ίστρος έγινε ρωμαϊκή πόλη. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο οικίστηκε από πλούσιους Ρωμαίους οι οποίοι έχτισαν ναούς, δημόσια λουτρά και μεγάλες κατοικίες.
Η πόλη αναφέρεται μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα που δεινοπάθησε από τους Αβάρους για να καταστραφεί ολοκληρωτικά από τους Σλάβους τον 7ο αιώνα.


Η πόλη


Η Ίστρος ήταν χτισμένη σε μια χερσόνησο, περίπου πέντε χιλιόμετρα ανατολικά της σύγχρονης ρουμανικής πολίχνης Ίστρια, στην ακτή Dobruja. Η αρχαία παραλία μετατράπηκε βαθμηδόν σε δυτική όχθη της λίμνης Σινόη, καθώς οι καταθέσεις βούρκου από το Δούναβη την απέκλεισαν από την αρχαία ακτογραμμή.
Η Ακρόπολη με το ιερό βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο και σε οκτακόσια μέτρα από αυτήν βρισκόταν ο αρχαίος οικισμός. Όπως διαπιστώθηκε ο οικισμός είχε λιθόστρωτα δρομάκια και προστατεύονταν από ισχυρό τείχος. Το νερό ερχόταν στην πόλη με ένα σύστημα υδραγωγείων μήκους 20 χιλιομέτρων.
Τα ερείπια του αρχαίου οικισμού εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 1868 από το Γάλλο αρχαιολόγο ErnestDesjardins. Ανασκαφές άρχισαν το 1914 από τον αρχαιολόγο Vasile Parvan.
Σύμφωνα με τα ευρήματα κύρια θεότητα της πόλης ήταν ο Απόλλων ο Ιήτρης (θεραπευτής), ο Δίας ήταν πολιούχος και κύρια θεότητα επίσης ήταν η Αφροδίτη.
Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι η αποικία εκπροσωπούνταν από έξι ελληνικές φυλές της Μιλήτου. Αυτές, ωστόσο, που έχουν πιστοποιηθεί είναι τέσσερις: Αιγικορείς, Αργαδείς, Μπορείς και Γελέοντες.
Σύμφωνα με σχετική αναφορά του Αριστοτέλη στα ‘Πολιτικά’ του η πόλη Ίστρος κυβερνιόταν από ολιγαρχία.
Η πόλη βρισκόταν μεταξύ των βασιλείων των Οδρυσών Θρακών και των Σκυθών και αρκετές φορές καταστράφηκε. Τον 5ο αιώνα π.Χ. αναγκάστηκε να ενταχθεί στη Συμμαχία της Δήλου, όπως οι περισσότερες αποικίες. Στο διάστημα αυτό, έγινε και η μεταβολή του πολιτεύματος από την Ολιγαρχία στη Δημοκρατία. Την εποχή αυτή κόπηκαν και τα πρώτα νομίσματα της πόλης, δίδραχμα καθώς και χάλκινοι οβολοί με την ένδειξη «ΙΣΤΡΙΗ».
Στην περίοδο των ελληνιστικών χρόνων ο Απόλλων Ιητρός, συνεχίζεται να λατρεύεται στην Ίστρια, καθώς και οι : Αθηνά, ο Ελικώνιος Ποσειδώνας, Ταύριος, Δήμητρα, Ερμής ο Αγοραίος, ο Ηρακλής, ο Ασκληπιός, οι Διόσκουροι κ.ά.
Χτίστηκε επίσης ένα νέο τείχος στην πόλη, ένα γυμνάσιο και θέατρο. Την εποχή αυτή έγινε σημαντικός προμηθευτής σιτηρών της Ελλάδας αν και το κυρίαρχο στοιχείο της αποικίας ήταν το εμπόριο.
Η αρχαία ελληνική πόλη ?στρος- των σημερινών ρουμανικών παραλίων-κατάφερε να επιζήσει μετά από αλλεπάλληλες λεηλασίες και καταστροφές 14 αιώνες ήτοι από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Σε μουσείο που χτίστηκε το 1982 στην περιοχή, φυλάσσονται όλα τα ευρήματα που ήρθαν στο φως από την αρχαία πόλη.