06/10/2010 — gf1957, Γιώργος Φραγκούλης
Σαράντος Καργάκος
- Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα, ποια είναι η προσωπικότητά της και οι αρχές οι οποίες τη διέπουν; Εκτιμάτε ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει πρόσωπο;
«Το μόνο δροσερό που αισθάνθηκα τον τελευταίο καιρό ήσαν οι πρώτες σταγόνες της βροχής, που, όταν έγιναν βροχή, καθάρισαν κάπως τον εξωτερικό μας ρύπο. Για ποια ελληνική κοινωνία μιλάτε; Αυτό το πληθυσμιακό αμάρευμα (=κατακάθι) δεν είναι κοινωνία , είναι α-κοινωνία. Με ποιον ή με τι κοινωνούμε; Το τι είμαστε, το έχει προσδιορίσει προφητικά και χλευαστικά ο Ηράκλειτος: «Σάρμα εική κεχυμένον ο κάλλιστος κόσμος μας» (=Σκουπίδια άτακτα χυμένα ο ωραιότατος κόσμος μας)! Στο μόνο που διακρινόμαστε είναι η παραγωγή και η έκθεση σκουπιδιών. Δημιουργούμε – όντας σκουπίδια της ιστορίας – τον «Πολιτισμό των Σκουπιδιών». Ας μη μιλάμε πια για πρόσωπο. Όπως συχνά έχω γράψει, είμαστε μια απρόσωπη έκφραση προσωπικότητας. Δεν έχουμε πρόσωπο και γι’ αυτό, όπως έλεγε ο λαός, όταν ήταν λαός κι όχι πολτός, «δεν βλέπουμε Θεού… πρόσωπο»!
- Δομικοί κοινωνικοί θεσμοί της χώρας μας όπως φερ΄ ειπείν η παιδεία, η πολιτεία, η δικαιοσύνη, η εκκλησία και άλλα απαξιώνονται τόσο πολύ από τους ίδιους τους πολίτες… Μήπως αυτό είναι επικίνδυνο;
“Οι θεσμοί, για να είναι θεσμοί, πρέπει να είναι δεσμοί, όχι με την έννοια της αλυσίδας. Πρέπει να μας δένουν με κάτι (π.χ. με μια πίστη σε μια αξία) αναμεταξύ μας. Οι θεσμοί έχουν παραλύσει. Έχουν αυτοδιαλυθεί. Ουσιαστικά οι φορείς τους έχουν αυτοπαραιτηθεί. Η παρουσία τους είναι προσχηματική και… μισθολογική. Ένα παράδειγμα: η τήρηση των νόμων στην Ελλάδα είναι προαιρετική. Ποιος μεγάλος κλέφτης μπήκε φυλακή; Κι αν μπήκε, σε πόσο χρόνο βγήκε; Ασφαλώς κι είναι επικίνδυνη η απαξίωση των θεσμών εκ μέρους των πολιτών. Αλλά κατά πόσον οι κατά ταυτότητα Έλληνες είναι πολίτες; Είναι ιδιώτες και, όπως, εννοούσε τη λέξη ο Περικλής και όπως εννοούν τη λέξη idiot οι ξένοι. Δεν έχουμε αίσθημα πατρίδας, για να έχουμε σοβαρούς θεσμούς και σοβαρή πίστη στους θεσμούς. Τα όρια της πατρίδας μου είναι τα όρια της… τσέπης μου”.
- Τι έχετε να πείτε για την απαξίωση της πολιτικής και των εκπροσώπων της;
“Για το τίποτε δεν έχω να πω τίποτε. Αυτό το τίποτε συγκροτείται από κάποια κομματικά ή οικογενειακά φέουδα. Αλλά, όταν μοιράζεις το τίποτε, εισπράττεις ένα τίποτε. Έχουμε μια τιποτένια πολιτική, διότι εξαιτίας κυρίως του τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού εκμαυλισμού εδώ και καιρό συγκροτούμε ένα σύνολο χαυνοπολιτών, δηλαδή κεχηναίων και χασκόντων πολιτών”.
- Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας, το οποίο θα μπορούσε ίσως να θεωρηθεί η βασική αιτία της γενικότερης και κοινώς αναγνωριζόμενης κοινωνικής παθογένειας σήμερα και ποια η προτεινόμενη λύση του;
“Υπό άλλες συνθήκες θα σας έλεγα ότι είναι η «απαιδία», όπως τη λέγει ο Πολύβιος. Η υπογεννητικότητα. Διότι οι αρχοντοχωριάτες (με δανεικά παρακαλώ!) κατά ταυτότητα Έλληνες προτιμούν ν’ ανατρέφουν σκυλιά και όχι παιδιά. Αν ήμουν υποκριτής θα σας έλεγα ότι είναι η φερόμενη (έτσι δε λέμε τώρα;) οικονομική κρίση. Αλλά μια κρίση δεν κάνει κακό. Η ακρισία, που μας έδερνε τόσον καιρό, ήταν το μεγάλο κακό. Η κρίση μπορεί να μας κάνει καλό: να «μάσουμε» όχι μόνο τα λεφτά αλλά κυρίως τα… μυαλά μας. Την μόνη λύση που εδώ και δύο χρόνια προτείνω με την αρθρογραφία μου είναι η προτροπή του Σεπτιμίου Σεβήρου: Laboremus (=ας εργαζόμαστε) και όχι το… ξαπλαρέμους”.
- Προσφέρεται σήμερα παιδεία από το κράτος; Ή προσφέρεται κακοπαιδεία, υποπαιδεία και υπνοπαιδεία;
“Δεν υπάρχει κράτος, υπάρχει ακράτεια. Το φερόμενο ως κράτος είναι ένας φορομπηχτικός μηχανισμός κι ένας τεράστιος εσμός παρασίτων. Συνεπώς, αυτό που προσφέρεται σαν παιδεία είναι μια παρασιτική λειτουργία. Τους τίτλους «κακοπαιδεία», «υποπαιδεία», «υπνοπαιδεία» χρησιμοποιώ εδώ και μια τριακονταετία. Τα βιβλία μου «Αλαλία» και «Αλεξία» και το πρόσφατα εκδοθέν από τον «Αρμό», «Ελληνική παιδεία: Ένας νεκρός με… μέλλον», ξέρω ότι ενόχλησαν πολλούς. Αλλά αυτό νομίζω ότι είναι η αποστολή του πνευματικού ανθρώπου: να γίνεται σωκρατικός οίστρος, έστω κι αν το βραβείο με το οποίο θα τιμηθεί είναι το… κώνειον!”.
- Πως πρέπει να σταθεί η Ελλάδα απέναντι στην πρόκληση της εποχής μας; Πως μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο;
“Η Ελλάς, ως έννοια πνευματική και ηθική, ναι, οι φερόμενοι τώρα ως Έλληνες όχι. Εκτός πια κι αν επιτραπεί στην Ελλάδα να επιστρέψει στον τόπο της. Το να λες πως είσαι Έλληνας σήμερα στην Ελλάδα κάνει κακό στην υγεία και στη σταδιοδρομία. Δεν διαπρέπουν οι απόγονοι του Λεωνίδα αλλά του Εφιάλτη και του Νενέκου. Ωστόσο, η ανθρωπότητα που διαρκώς βουλιάζει μέσα στο τέλμα μιας προόδου που δίνει την αίσθηση και το άρωμα του βόθρου, θα αισθανθεί κάποια στιγμή την ανάγκη μιας υγιούς αναπνοής. Όπως τα χρόνια της Αναγεννήσεως (αλλά και μετά) ιδανικό πρότυπο έγινε ο Έλληνας Άνθρωπος, το ίδιο θα συμβεί και στα προσεχή χρόνια.
Θα ξαναρχίσει διεθνώς (στην Κίνα άρχισε πυρετωδώς) η σπουδή της αρχαίας μας γλώσσας, που, όπως έγραψε παλιά ο Wilhelm Schultze, είναι «η ανώτερη εκδήλωση του ανθρώπινου γλωσσοπλαστικού δαιμονίου» (Höchste Manifestation des sprachbildendem Menschengreistes). Τότε υπάρχει ελπίδα να υψωθεί και τούτος ο ασπόνδυλος, σαν μαλάκιο λαός, σε έθνος. Διότι, όπως σωστά λένε οι Γερμανοί, που μας φόρεσαν το καπίστρι της «Τρόικας», το έθνος είναι η γλώσσα (“Die Nation ist die Sprache”).
Η κατάπτωσή μας άρχισε από την κατάπτωση της γλώσσας μας. Έτσι εγίναμε, όπως λέει ο Μακρυγιάννης, «παλιόψαθα των Εθνών». Αλλ’ αν θαύματα γίνονταν και στο παρελθόν, γιατί να μη γίνουν και στο μέλλον; Οι πραγματικά θρησκεύοντες προσδοκούν «ανάστασιν νεκρών». Εγώ, πιο ολιγαρκής, προσδοκώ την ανάσταση του φιλοτίμου μας. Κι αν είναι να πεθαίνουμε, να πεθαίνουμε για ένα φιλότιμο… Άμποτες!”.
