Γρίπη... εργαστηρίου, τρομοκρατική απειλή

Επιστήμονες ζητούν απαγόρευση δημοσίευσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων σχετικά με τη δημιουργία φονικού στελέχους Η5Ν1

Ομάδα ερευνητών από το Ιατρικό Κέντρο Erasmus στην Ολλανδία δημιούργησε στο εργαστήριο ένα στέλεχος του ιού της γρίπης το οποίο θα μπορούσε να «εξαφανίσει» την ανθρωπότητα. Τώρα οι ολλανδοί επιστήμονες προσπαθούν να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα της μελέτης τους σχετικά με το φονικό στέλεχος, μια κίνηση που έχει ήδη «γεννήσει» σφοδρές διαμάχες.

Μεταλλαγμένη γρίπη των πτηνών
Το στέλεχος… εργαστηρίου αποτελεί μια μεταλλαγμένη εκδοχή του στελέχους Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών – είναι ωστόσο πολύ πιο μολυσματικό και μπορεί να μεταδοθεί με ταχύτητες-ρεκόρ σε εκατομμύρια άτομα. Σημειώνεται ότι το «συμβατικό» στέλεχος Η5Ν1 είχε προκαλέσει μερικές εκατοντάδες θανάτους παγκοσμίως και δεν είναι αρκετά μολυσματικό ώστε να αποτελέσει αιτία σοβαρής πανδημίας.
Η νέα μελέτη έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις επιστημόνων – ορισμένοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι δεν θα έπρεπε να έχει καν διεξαχθεί. Και αυτό διότι τα αποτελέσματά της μπορούν να πέσουν στα χέρια βιοτρομοκρατών οι οποίοι θα αποκτήσουν ένα πολύ αποτελεσματικό «όπλο».
Ο ιολόγος Ρον Φουσιέ από το Ιατρικό Κέντρο Erasmus και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι μόλις πέντε μεταλλάξεις στο στέλεχος Η5Ν1 της γρίπης των πτηνών είναι αρκετές ώστε να του χαρίσουν τεράστια μεταδοτικότητα και μολυσματικότητα. Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν μάλιστα πειράματα σε κουνάβια – ένα μοντέλο ζώου που χρησιμοποιείται συχνά στα πειράματα για τη γρίπη καθώς διαθέτει παρόμοιο αναπνευστικό σύστημα με αυτό του ανθρώπου. Η ερευνητική ομάδα αναφέρει ότι διεξάγει τις συγκεκριμένες μελέτες στο πλαίσιο μιας διεθνούς προσπάθειας για την καλύτερη κατανόηση του Η5Ν1.
Επικοινωνιακή καταιγίδα
Ο δρ Φουσιέ φαίνεται μάλιστα ότι είναι προετοιμασμένος για την επικοινωνιακή «καταιγίδα» που έχει ήδη ξεσπάσει και αναμένεται να κορυφωθεί – προσέλαβε μάλιστα ειδικό σύμβουλο για να σχεδιάσει τη στρατηγική του.
Ο ειδικός παραδέχθηκε ότι το στέλεχος που δημιούργησε στο εργαστήριο είναι «ένας από τους πιο επικίνδυνους ιούς που μπορούν να δημιουργηθούν», ωστόσο επέμεινε ότι επιθυμεί να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας του.
Η ομάδα του δρος Φουσιέ δεν είναι η μόνη που έχει «πυροδοτήσει» αντιδράσεις σχετικά με τα όρια της επιστημονικής ελευθερίας όταν αυτή μπορεί να θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Μια δεύτερη μελέτη που αφορά επίσης το στέλεχος Η5Ν1 διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Σύμφωνα με πληροφορίες και από αυτήν την ερευνητική προσπάθεια προέκυψαν αντίστοιχα αποτελέσματα με εκείνα της ομάδας του Φουσιέ.
Ελεγχος για τη βιοασφάλεια
Και οι δύο μελέτες περνούν τώρα από τον έλεγχο του Εθνικού Επιστημονικού Συμβουλίου για τη Βιοασφάλεια των ΗΠΑ (Νational Science Advisory Board for Biosecurity, NSABB). Tο Συμβούλιο δεν μπορεί να αποτρέψει κάποια δημοσίευση, μπορεί όμως να ζητήσει από τα επιστημονικά περιοδικά να μην προχωρήσουν στη δημοσίευση μελετών.
Ο Πολ Κέιμ, επικεφαλής του NSAAB ανέφερε χαρακτηριστικά ότι«δεν μπορώ να σκεφτώ άλλον παθογόνο οργανισμό που να είναι τόσο τρομακτικός όσο ο συγκεκριμένος. Μπροστά του ο άνθρακας είναι ‘αθώος’».
Φωνές για απαγόρευση δημοσίευσης
Σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική, η επιστημονική έρευνα δημοσιεύεται ώστε τα αποτελέσματά της να είναι «ανοιχτά» στους υπόλοιπους ειδικούς, οι οποίοι μπορούν να τα κρίνουν και να τα αναπαράγουν, προκειμένου να επιβεβαιωθούν ή όχι. Ωστόσο δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που τονίζουν ότι η έρευνα σχετικά με τη γρίπη των πτηνών δεν θα έπρεπε να δημοσιεύεται και να αναπαράγεται.
Από την άλλη πλευρά ο ειδικός σε θέματα Βιοασφάλειας και ΓρίπηςΜάικλ Οστερχολμ, διευθυντής του Κέντρου για την Ερευνα στις Μολυσματικές Ασθένειες στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότας, τόνισε ότι η έρευνα για το Η5Ν1 είναι άκρως σημαντική από ιατρικής απόψεως. Προσέθεσε ότι δεν μπορεί να συζητήσει λεπτομέρειες σχετικά με τις δύο ερευνητικές εργασίες με δεδομένο ότι είναι μέλος του ΝSABB, αλλά υπογράμμισε πως θα ήταν χρήσιμη η δημοσίευση τουλάχιστον κάποιων σημαντικών πληροφοριών και η απόκρυψη των εν δυνάμει «επικίνδυνων». «Δεν είναι ο σκοπός μας να δώσουμε στους κακούς τον ‘χάρτη’ ώστε να γνωρίζουν πώς να κάνουν τα επικίνδυνα μικρόβια ακόμη πιο επικίνδυνα» κατέληξε ο δρ Οστερχολμ.