Πως οι πολυεθνικές απαξιώνουν το νερό της βρύσης

Τις τελευταίες δεκαετίες το νερό, από ένα φυσικό και ευρέως διαθέσιμο αγαθό, έχει μετατραπεί σε ένα εμπορεύσιμο και συχνά ιδιαίτερα ακριβό προϊόν. Σήμερα στον πλανήτη 1.4 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πηγές καθαρού νερού και η υπερκατανάλωση του δυτικού κόσμου οξύνει το πρόβλημα ακόμα περισσότερο. Η κρίση του νερού κι η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι και ένας από τους λόγους που οι καταναλωτές στρέφονται όλο και περισσότερο στο εμφιαλωμένο νερό, οι πωλήσεις του οποίου έχουν τετραπλασιαστεί την τελευταία εικοσαετία.

Υπολογίζεται πως 200 δισεκατομμύρια μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού το χρόνο πωλούνται παγκοσμίως ενώ μόνο στις ΗΠΑ οι πωλήσει αυτές φτάνουν τα 50 δισεκατομμύρια μπουκάλια ετησίως. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η μέση κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι 109 λίτρα ανά άτομο ενώ σε παγκόσμια κλίμακα καταναλώνονται 115.000.000 κυβικά μέτρα. Τα κέρδη της βιομηχανίας μεταλλικού νερού αγγίζουν τα 60 δισεκατομμύρια ενώ τη μερίδα του λέοντος κατέχουν εταιρείες κολοσσοί όπως η Nestle, η Coca Cola και η Pepsi.
Το 2008 η Παγκόσμια Ομάδας Εργασίας για το Περιβάλλον ανακοίνωσε, ύστερα από πολυετή έρευνα, πως το εμφιαλωμένο νερό δεν διαφοροποιείται ως προς την σύσταση και την καθαρότητα από το νερό της βρύσης. Και όμως, σήμερα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ καταναλώνουμε 2 φορές περισσότερο εμφιαλωμένο νερό από ότι πριν δέκα χρόνια.

Δυσφήμιση δημόσιου συστήματος ύδρευσης

Πως δικαιολογείται λοιπόν αυτή η αύξηση όταν το 90% των πολιτών της ΕΕ και των ΗΠΑ έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό; Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης Corporate Accountability International η Nestle, η Coca Cola και η Pepsi κατάφεραν τα τελευταία 20 χρόνια να χτίσουν μια αγορά εμφιαλωμένου νερού αξίας 15 δισεκατομμυρίων μέσω μια μεθοδικής και πολύ αποτελεσματικής δυσφήμησης του δημοσίου συστήματος ύδρευσης.

Σκορπίζοντας αμφιβολίες στους καταναλωτές για την ποιότητα του κρατικού δικτύου ύδρευσης και με τη βοήθεια μιας επιθετικής διαφημιστικής εκστρατείας έστρεψαν τους καταναλωτές προς την αγορά του νερού αυξάνοντας τα κέρδη τους κατακόρυφα.

Στις ΗΠΑ η διαφημιστική αυτή καμπάνια στόχευε αποκλειστικά τις μητέρες και τις μειονότητες των ισπανόφωνων και των αφροαμερικανών. Η Nestle North America προωθούσε το Nestle Pure Life ως το ιδανικό νερό για έγκυες και μητέρες σε γαλουχία λόγω της προέλευσης του από «ορεινές αγνές πηγές».

Στην πραγματικότητα το νερό προερχόταν από το δημόσιο δίκτυο ύδρευσης, το οποίο είχε υποστεί περεταίρω επεξεργασία. Στην ουσία, αγοράζοντας το μεταλλικό νερό της εταιρείας, ο καταναλωτής αγόραζε το νερό της βρύσης, που πλέον είχε υποστεί περισσότερη χημική επεξεργασία και στοίχιζε 1900 φορές ακριβότερα από την τιμή του δικτύου.

Σοβαρές παραλήψεις

Μπορεί η περίπτωση αυτή να είναι σχετικά ανώδυνη, η βιομηχανία όμως είναι υπόλογη για σοβαρές παραλείψεις που θέτουν σε κίνδυνο την δημόσια υγεία. Το 2008, το μεταλλικό νερό της εταιρείας Wall mart , Sam’s choice, με χιλιάδες πωλήσεις στις ΗΠΑ, βρέθηκε σε έλεγχο να περιέχει τριαλομεθάνιο, ένα καρκινογόνο υποπροϊόν του χλωρίου, σε ποσότητες πολύ ανώτερες από τα επιτρεπτά όρια. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Αϊόβα σε 10 γνωστές μάρκες μεταλλικού νερού (τα ονόματα των οποίων δεν αποκαλύφθηκαν) έδειξε ότι το νερό περιείχε τις ίδιες ρυπογόνες ουσίες με το νερό της βρύσης καθώς και μεγάλη ποσότητα βαρέων μετάλλων και ραδιενεργών ισοτόπων.

Το 2004 σε έλεγχο που διενεργήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία το εμφιαλωμένο νερό Dasani της Coca Cola, βρέθηκε να περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βρωμίου. Η Coca Cola, ευθύνεται επίσης για την καταστροφή και την αποξήρανση των πηγαδιών της επαρχίας Kerala στην Νότια Ινδία, όπου και διατηρεί 52 εργοστάσια εμφιαλώσεως. Ειρωνεία, για μια εταιρεία που έχει ως σλόγκαν των διαφημίσεων της την έκφραση «άκου τη δίψα σου».

Το 2007 έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν στην Ιρλανδία σε 3 γνωστές μάρκες εμφιαλωμένου νερού, έδειξαν πως τα δείγματα ήταν μολυσμένα με επικίνδυνα βακτήρια, μεταξύ των οποίων και το E. Coli. Τα αποτελέσματα των ελέγχων κρατήθηκαν μυστικά για πάνω από ένα χρόνο και τα ονόματα των εταιρειών δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ. Στο μεταξύ, η κατανάλωση μεταλλικού νερού στην Ιρλανδία αγγίζει ετησίως τα 193 εκατομμύρια λίτρα ανά άτομο.

Η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού κρύβει ακόμα έναν περιβαλλοντικό και κοινωνικό κίνδυνο. Η εμπορική εκμετάλλευση των πηγών και των ποταμών από τις εταιρείες στερεί πολύτιμο νερό που θα μπορούσε να διανεμηθεί δωρεάν μέσα από το δημόσιο δίκτυο.

Το νερό ιδιωτικοποιείται, γίνεται εμπορεύσιμο αγαθό και κοστολογείται ενώ τα αποθέματα μειώνονται παγκοσμίως. Οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες για το κέρδος των οποίων γινόμαστε όλοι τα εξιλαστήρια θύματα.