Το υδραγωγείο, που εντοπίστηκε στη θέση Ορκός, αποτελείται από υδρομαστευτικές σήραγγες που συνέλεγαν και μετέφεραν το νερό στην πόλη, με τη βοήθεια της φυσικής κλίσης. Κάθετα φρέατα υπάρχουν κατανεμημένα στην επιφάνεια του εδάφους που χρησίμευσαν αρχικά στον προσανατολισμό, αερισμό και απομάκρυνση των επιχώσεων κατά τη διάνοιξη των υπόγειων σηράγγων και στη συνέχεια για τη συντήρηση και τον εξαερισμό του υδραγωγείου. Το νερό από το υδραγωγείο οδηγούνταν με λιθόκτιστο αγωγό στην κεντρική κρήνη της πόλης που κτίστηκε στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. και είναι γνωστή ως Κρήνη του Θεαγένους.
Όπως εξήγησε η αρχαιολόγος της Γ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Παναγιώτα Αυγερινού, σε διάλεξή της χτες το βράδυ στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το υδραγωγείο εμφανίζει ομοιότητες με το περίφημο υδραγωγείο της Σάμου, τόσο ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά, όσο και ως προς τον όλο σχεδιασμό. Το γεγονός αυτό, μαζί με τη χρονολόγηση του έργου, οδήγησαν τους αρχαιολόγους της Γ' ΕΠΚΑ στη θεώρηση ότι πρόκειται για πρωτόλειο έργο του Ευπαλίνου, από την κατασκευή του οποίου απέκτησε την απαιτούμενη εμπειρία και τεχνική αρτιότητα που απαιτούνταν για το σχεδιασμό ενός τόσο μεγάλου και σύνθετου έργου, όπως είναι το Ευπαλίνειο Όρυγμα της Σάμου.
Σημειώνεται, εξάλλου, ότι σε σωστική ανασκαφή του 2008 στο νότιο τμήμα της πόλης, δίπλα στον οχυρωματικό περίβολο, είχε έρθει στο φως το τρίτο δημόσιο έργο ύδρευσης, η νότια Κρήνη, που χρονολογείται στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Ως σύλληψη αποτελεί συνδυασμό των δύο προηγηθέντων έργων, καθώς συνδύαζε άντληση και αποθήκευση νερού. Στηρίζεται, όπως και το υδραγωγείο στη λογική της υδρομάστευσης, που επιτυγχάνεται με αγωγούς -στοές διανοιγμένους στο σκληρό φυσικό έδαφος με καθοδική πορεία προς τον υδροφόρο ορίζοντα. Το νερό κατέκλυζε τους αγωγούς και συλλεγόταν σε υπόγεια κυκλική δεξαμενή, από όπου γινόταν η άντλησή του. Η νότια κρήνη ήταν υπόγεια και σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα, ήταν προσιτή με κλίμακα καθόδου ανάμεσα σε δύο αναλημματικούς τοίχους και έφερε πρόσοψη με πεσσούς και επιστύλιο, κατά το πρότυπο της 'Ανω Πειρήνης στον Ακροκόρινθο.
Η αρχαιολόγος Παναγιώτα Αυγερινού επισήμανε μιλώντας στο ΑΜΠΕ ότι τα παραπάνω έργα ύδρευσης στα Μέγαρα καταδεικνύουν ότι ο Ευπαλίνος προίκισε την πόλη με την τεχνολογία ενός μεγάλου έργου και την τεχνογνωσία του, δημιουργώντας μια σχολή μαθητών που συνέχισαν την παράδοσή του.
Άλλες ανασκαφές της Γ' ΕΠΚΑ
Η αποκάλυψη του υδραγωγείου στα Μέγαρα ήταν μία μόνο από τις πρόσφατες αποκαλύψεις των αρχαιολόγων της Γ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στις περιοχές ευθύνης της.
Παρά τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες (χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από 30 ανασκαφές κατ' έτος, η Γ' ΕΠΚΑ διεξάγει πλέον λιγότερες από δέκα), η πρόσφατη συγκομιδή ευρημάτων ήταν ιδιαίτερα πλούσια.
Όπως διευκρινίζει η προϊσταμένη της Γ' ΕΠΚΑ Ελένη Μπάνου, «η μείωση των ανασκαφών θα λειτουργήσει θεραπευτικά προς όφελος των ήδη ανασκαμμένων και φυλασσομένων αρχαιοτήτων, καθώς θα δώσει την ευκαιρία στους αρχαιολόγους ανασκαφείς να μελετήσουν και δημοσιεύσουν τα πορίσματα των ερευνών τους. Στόχος της Εφορείας είναι να επικαιροποιήσει την πολεοδομική εξέλιξη της πόλεως των Αθηνών, ένα φιλόδοξο αλλά απολύτως αναγκαίο επιστημονικό εργαλείο».
Μεταξύ των σημαντικότερων ανασκαφών ξεχωρίζει η αποκάλυψη, στην περιοχή Ψυρρή, επί της οδού Λεωκορίου, τμήματος του τείχους της κλασικής περιόδου (από τον 5ο έως και τον 3ο αιώνα π.Χ.) και σχετικό της οδού των λεγομένων Ηρίων πυλών, που τοποθετούνται στην περιοχή. Στο ίδιο πλαίσιο τοποθετείται μάλλον και ένας μαρμάρινος λέοντας από ταφικό περίβολο του 4ου αιώνα π.Χ., ο οποίος περιελάμβανε σαρκοφάγους και μία πυρά, και αποκαλύφθηκε επί της οδού Μυκάλης, παραπλεύρως αρχαίας οδού, σωζόμενου μήκους 17,30 μέτρων και πλάτους 3 μέτρων, στο δυτικό ανάλημμα της οποίας σώθηκε και ταφικό βάθρο. Η προϊσταμένη της Γ' ΕΠΚΑ εξηγεί ότι η οδός αυτή ταυτίζεται με την αμαξιτή-δευτερεύουσα οδό, η οποία έβαινε παράλληλα και δυτικά της οδού του Δημόσιου Σήματος.
Και οι δύο οδοί συνέδεαν το 'Αστυ, μέσω των Πυλών του τείχους στον Κεραμεικό, με την φιλοσοφική σχολή Ακαδήμεια. Η μεν κύρια οδός, αποκαλούμενη κατά την αρχαιότητα Δρόμος ή Μνήμα ή Σήμα, διερχόταν μέσω του Διπύλου, ενώ η αμαξιτή, δια της Ιεράς Πύλης.
Εξάλλου, σε οικόπεδο επί της οδού Μοναστηρίου, στην περιοχή του Κολωνού, αποκαλύφθηκε τμήμα της οδού που συνέδεε την αρχαία πόλη με την Ακαδημία, καθώς και συστάδα τάφων παρόδιου νεκροταφείου. Η αρχαία οδός αποκαλύφθηκε σε μήκος 12,80 μέτρα, με μέγιστο πλάτος 9,40 μέτρα, σε δύο επάλληλα χωμάτινα οδοστρώματα, τα οποία ήταν σε χρήση από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. έως τον 2ο αιώνα π.Χ. Στο πλαίσιο της χρήσης της, κατά το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., μετασκευάστηκε και διαπλατύνθηκε. Και στα δύο οδοστρώματα διακρίνονταν ίχνη αμαξοτροχών, στο νεώτερο στρώμα, με πλάτος μεταξονίου ένα μέτρο. Επίσης, αποκαλύφθηκε και τοίχος, αμελώς οικοδομημένος, ο οποίος λειτουργούσε ως ένα είδος κρασπέδου που διαχώριζε τα δύο ρεύματα κίνησης.
Τμήμα του επί Παλλαδίω δικαστηρίου (πώρινο βάθρο, όπου επικάθονταν δύο μαρμάρινες πλάκες) προέρχεται από οικόπεδο της οδού Μακρή, στην περιοχή Μακρυγιάννη. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε όμορο οικόπεδο ήρθε στο φως το 1962 θεμέλιο μεγάλου κτίσματος (ίσως στοάς) του ύστερου 4ου- πρώιμου 3ου αιώνα π.Χ., το οποίο ταυτίστηκε με το εν λόγω Δικαστήριο. Εξάλλου, άλλο ενεπίγραφο βάθρο, χρονολογούμενο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., βρέθηκε στο βορειοδυτικό τμήμα του οικοπέδου. Στον ίδιο χώρο διαπιστώθηκε προγενέστερη κατοίκηση της γεωμετρικής και πρώιμης αρχαϊκής περιόδου, αλλά η χρήση του συνεχίζεται κατά τους υστεροελληνιστικούς έως πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους (4ος αιώνας μ.Χ.), οπότε ο χώρος αποκτά μάλλον τελετουργικό χαρακτήρα υποδηλούμενο από σχετικά ευρήματα: ειδώλια, αγαλμάτιο Αφροδίτης, Ναΐσκος Κυβέλης, μικύλλα αγγεία. Τέλος, σε όμορο οικόπεδο επί της οδού Αθ. Διάκου, εντασσόμενο στο ίδιο κτιριακό σύνολο, αποκαλύφθηκε η θεμελίωση στωϊκής κατασκευής από ακατέργαστους ογκόλιθους, χρονολογούμενη κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. Βέβαια, στο χώρο υπάρχουν και ενδείξεις για χρήση κατά τον 5ο αιώνα π.Χ.
Ενδιαφέρον εμφανίζει και η διερεύνηση θέσεων στην περιοχή του Θησείου, τα ευρήματα των οποίων δίνουν στους αρχαιολόγους μια πληρέστερη εικόνα της ζωής στην περιοχή κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Έτσι, φαίνεται ότι την περίοδο αυτή συνεχίστηκε ο εργαστηριακός χαρακτήρας της συνοικίας, αλλά δημιουργήθηκαν και βαλανεία (λουτρά), ενώ παλαιότερες οικίες ανακαινίστηκαν και συνέχισαν να χρησιμοποιούνται. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετείται δωμάτιο τρικλινίου (χώρου υποδοχής), το οποίο αποκαλύφθηκε σε οικόπεδο επί της οδού Ακάμαντος, στις βόρειες παρυφές του λόφου των Νυμφών. Το δωμάτιο ανήκει σε κτίριο με διάρκεια χρήσης από τους ύστερους κλασικούς έως τους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους, το οποίο ανακατασκευάστηκε κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς. Διακοσμούνταν με ψηφιδωτό δάπεδο εξαιρετικής διατηρήσεως, χρονολογούμενο κατά τον 1ο ή τον 2ο αιώνα μ.Χ., το οποίο έφερε ορθογώνιο πλαίσιο (έμβλημα) με την παράσταση της αρπαγής του Γανυμήδη από τον αετό του Δία και τρεις περιβάλλουσες ζώνες, με διακόσμηση γεωμετρικών σχεδίων ή αφηρημένων φυτικών μοτίβων. Όλοι οι τοίχοι είχαν επιζωγραφισμένα κονιάματα με διακόσμηση απομίμησης ορθομαρμάρωσης στην κάτω ζώνη και φυτικό διάκοσμο στην ανώτερη. Έπειτα από απόφαση του ΚΑΣ το ψηφιδωτό και οι τοιχογραφίες αποσπάστηκαν και μεταφέρθηκαν στην αποθήκη της Γ΄ΕΠΚΑ στην Ακαδημία Πλάτωνος.
Όπως έχει διαπιστωθεί και από προγενέστερη αρχαιολογική διερεύνηση η περιοχή αυτή χαρακτηρίζονταν από ανάλογης διακόσμησης και διάρθρωσης οικοδομήματα στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αξιοσημείωτο δείγμα αυτής της οικιστικής ανάπτυξης αποτελεί και το κτίριο επί της οδού Αμφικτύονος, το οποίο παρουσιάζει δύο φάσεις κατοίκησης, κατά την ύστερη ελληνιστική-πρώιμη ρωμαϊκή περίοδο και κατά την ύστερη ρωμαϊκή. Συνιστά τμήμα ενός κτιριακού συγκροτήματος, αποκαλυφθέν στα όμορα οικόπεδα κατά τα τέλη της δεκαετίας του '60, στο οποίο ενσωματώθηκαν τοίχοι της ύστερης κλασικής περιόδου. Στην πρώτη περίοδο ανάγονται έξι δωμάτια, τα οποία έφεραν και τοιχογραφικό διάκοσμο, υδραυλικές εγκαταστάσεις και τμήμα αύλειου χώρου με χαλικωτό δάπεδο. Στη δεύτερη φάση τοποθετούνται τμήματα τοίχων, σιρού, ο κεντρικός οχετός της οικίας και ορθογώνιου σχήματος δεξαμενή. Στα κινητά ευρήματα περιλαμβάνονται αγαλμάτιο γυναικείας θεότητας, πιθανόν Αφροδίτης, πίνακας αποτροπαϊκού χαρακτήρα με σκηνή στραγγαλισμού, των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων και πήλινη μήτρα με παράσταση Πέρση ή Σκύθη ιππέα, σε ελληνιστικό πλαίσιο.πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου