Παίζοντας οικονομικά ...με τη «Θεωρία των Παιγνίων»
Στα τέλη του 1990 και με τον ερχομό της χιλιετίας ο Ελληνικός λαός «εξαπατήθηκε» δυό φορές:
.
Την πρώτη, το 1999, στο Χρηματιστήριον Αξιών Αθηνών, όπου κλάπηκαν από διάφορους επιτήδειους, με την ανοχή υψηλόβαθμων κυβερνητικών περί τα 11 δις ευρώ από 1,5 εκ. επενδυτές και μάλιστα ατιμωρητί!
.
Τη δεύτερη, το 2002, με την καθιέρωση του ευρώ ως νομίσματος της χώρας από την τότε κυβέρνηση Σημίτη, ενώ η Ελληνική οικονομία ήταν τελείως απροετοίμαστη για ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα: την υιοθεσία ενός ξένου νομίσματος, σ' αντικατάσταση του εθνικού μας, δηλ. της δραχμής και μάλιστα στην μεγαλύτερη τότε δυνατή ισοτιμία, του 1 ευρώ = 340.75 δρχ.!!!!
Η εισαγωγή του ευρώ υπέσκαψε με τρόπο δραματικό, την κοινωνική συνοχή, με την περιθωριοποίησιν ολοκλήρων πληθυσμών και περιοχών (π.χ των καπνοπαραγωγών της Αιτωλοακαρνανίας και Ξάνθης, της Δυτικής Μακεδονίας, κλπ) κι απαξίωσε το εγχώριο προϊόν – ακριβότερο πλέον προϊόν - στη διεθνή αγορά (π.χ. τα αγροτικά προϊόντα, την υφαντουργά. τον τουρισμό, κ.λ.π.).
Με τη σειρά, η προκύπτουσα ακρίβεια των βασικών προϊόντων στην Ευρωζώνη, προκάλεσε κλείσιμο ή μεταφορά βιομηχανικών μονάδων ή εισαγωγή φθηνότερων αγροτικών προϊόντων, σε/ ή από τις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, με χαμηλό κόστος παραγωγής κι εργατικό δυναμικό. Η ανεργία άρχισε να αυξάνεται, ιδιαίτερα στην εντελώς ανέτοιμη ελληνική οικονομία, που για την περασμένη δεκαετία «ζούσε» με δυναμωτικές ενέσεις ...δανείων ή επιδοτήσεων.
Τέλος η αλόγιστη δανειακή μανία των ελληνικών κυβερνήσεων κυρίως του ΠΑΣΟΚ, ο άστατος και δυσκίνητος δημόσιος τομέας, η υπερχρέωση των νοικοκυριών, η παγίδα του χρηματιστηρίου κι η σαρκοβόρα ολυμπιάδα, κλπ, έφεραν την χώρα μας σε επιτήρηση το 2005, ακολούθως σε χρεοκοπία το 2010, που αν συνεχιστεί σε ανεξέλεγκτη μορφή, τελικά θα υποσκάψει την ευστάθεια του ευρώ στην Ευρωζώνη.
Η όλη διαδικασία συμπληρώθηκε κι από την ανικανότητα, τις παραλείψεις ή τη διαφθορά του πολιτικού κόσμου, γεγονός που προκάλεσε ιδιαίτερα προβλήματα εντός Ελλάδας, αλλά και στους ευρωπαίους εταίρους μας.
Προφητική της όλης κατάστασης ή, αν θέλετε, επανάληψη της ελληνικής κοινωνίας πριν τον 20ό αιώνα, είναι το ακόλουθο κείμενου του σατιρικότατου Εμμανουήλ Ροΐδη:
«...Ως οι Ινδοί εις φυλάς, ούτω και οι Έλληνες διαιρούνται εις τρεις κατηγορίας:
α) Εις συμπολιτευομένους, ήτοι έχοντας κοχλιάριον να βυθίζωσιν εις την χύτραν του προϋπολογισμού.
β) Εις αντιπολιτευομένους, ήτοι μη έχοντας κοχλιάριον και ζητούντας εν παντί τρόπω να λάβωσιν τοιούτον.
γ) Εις εργαζομένους, ήτοι ούτε έχοντας κοχλιάριον ούτε ζητούντας, αλλ' επιφορισμένους να γεμίζωσιν την χύτραν διά του ιδρώτος των...»
Όλες οι οικονομικές επιπτώσεις, αλλά και η ίδια η επιστήμη των συγχρόνων οικονομικών, στηρίζονται αποκλειστικά στη Θεωρία περί Παιγνίων, που αναλύεται παρακάτω σε συντομία.
Θεωρία των παιγνίων
Η θεωρία των «παιγνίων» (game theory) ξεκίνησε σαν κλάδος των οικονομικών, με το ιστορικό πλέον βιβλίο των Τζον φον Νόιμαν* και Όσκαρ Μόργκενστερν (John von Neumann & Oskar Morgenstern «Theory of Games and Economic Behaviour», Θεωρία των «Παιγνίων» και «Οικονομική Συμπεριφορά»), πάνω σε παιχνίδια μηδενικού αθροίσματος (zero-sum games). Το κύριο αντικείμενό της είναι η ανάλυση των αποφάσεων σε καταστάσεις (παιχνίδια) στρατηγικής αλληλεπίδρασης (strategic interdependence).
*Ένας από τους σπουδαιότερους μαθηματικούς του εικοστού αιώνα, ο γεννημένος στην Ουγγαρία Γιάνος Νόιμαν (Janos Neumann, (περισσότερο γνωστός ως Τζον φον Νόιμαν), προσέφερε σε πάμπολλους κλάδους τη θεωρία του, όπως μαθηματικά, φυσική, οικονομικά, πληροφορική, κ.λ.π.
Τι είναι τα «παίγνια»
Τα «παίγνια» είναι μία μέθοδος ανάλυσης προβλημάτων, που έχουν σχέση με τον τρόπο λήψης αποφάσεων, σε καταστάσεις σύγκρουσης και συνεργασίας. Παίκτης μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μία οργάνωση, ένα κράτος ή ένας συνασπισμός ατόμων, ομάδων ή κρατών. Ως αντικείμενο έρευνας μπορούν να θεωρηθούν διάφορα προβλήματα πολιτικής, ψυχολογικής, κοινωνικής ή οικονομικής μορφής.
Για τη λύση των προβλημάτων αυτών, θεωρείται προηγουμένως απαραίτητη η ανάλυση καταστάσεων, όπου δύο ή περισσότερα ενεργούντα πρόσωπα (παίκτες), βρίσκονται αντιμέτωποι και ακολουθούν συνεργατικές στρατηγικές. Κάθε παίκτης προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα, που διαθέτει, για να εμποδίσει τον αντίπαλό του να αποκτήσει πλεονεκτήματα, που θα περιορίσουν τα κέρδη του.
Επομένως, οι ενέργειές του εξαρτώνται άμεσα από τη θέση (στρατηγική), που θα επιλέξει ο αντίπαλος.
Αυτοί που συμμετέχουν σ' ένα «παίγνιο» περισσότερων προσώπων, μπορούν να σχηματίσουν κατά τη διάρκεια του παιγνίου μία "συμμαχία" διαρκείας ή περιορισμένου χρόνου, οπότε μεταφερόμαστε πάλι στα "παίγνια δύο προσώπων".
Όλα τα παίγνια περιέχουν το χαρακτηριστικό του ανταγωνισμού μεταξύ των παικτών τους και το αποτελέσμά του οδηγεί σε "κέρδη" ή "απώλειες".
Στους περαιτέρω θεμελιωτές της θεωρίας αυτής ανήκουν και:
• ο Τζον Φορμπς Νας (John Forbes Nash Jr.) (η ζωή του έγινε θέμα της ταινίας "Ένας υπέροχος άνθρωπος"), ο οποίος γενίκευσε το πρόβλημα σε «παιχνίδια μη μηδενικού αθροίσματος» και πρόσφερε σαν λύση την «Ισορροπία Νας» (Nash Equilibrium)
• ο Ράινχαρντ Ζέλτεν (Reinhard Selten) άνοιξε το δρόμο για ικανοποιητική λύση του προβλήματος σε «δυναμικά παιχνίδια», με την έννοια της «Ισορροπίας στα υποπαιχνίδια» (Subgame Perfect Nash Equilibrium) και της «Ισορροπίας τρεμάμενου χεριού» (trembling hand perfect equilibrium)
• ο Τζων Χαρσάνυι (John Harsanyi) ασχολήθηκε με «παιχνίδια υπό μερική πληροφόρηση» (Incomplete Information).
Για τις εργασίες τους τιμήθηκαν το 1994 με το βραβείο Νόμπελ της Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών.
Οικονομικά
Τα τελευταία 30 χρόνια, η θεωρία παιγνίων έχει βρει ευρύτατη εφαρμογή στα οικονομικά, όπου ολόκληροι κλάδοι στηρίζονται στις μεθόδους της, όπως, π.χ. η βιομηχανική οργάνωση (industrial organisation), ο σχεδιασμός μηχανισμών (mechanism design), με σπουδαιότερο υποκλάδο τον σχεδιασμό δημοπρασιών (auctions), κ.α.
Επίσης, η θεωρία παιγνίων χρησιμοποιείται και στην Πολιτική Οικονομία κι ειδικά στη θεωρία της συλλογικής δράσης (Collective action), όπου εξηγεί ενδεχόμενα συνεργασίας μεταξύ των παικτών.
Μια σύγχρονη μαθηματική θεωρία (όπως αυτή), μπορεί να αναλύσει κάθε είδους αναμέτρηση μεταξύ παικτών, από την ντάμα και το σκάκι, μέχρι τον «τζόγο» ή έναν πυρηνικό πόλεμο και –συχνά - να προβλέψει ακόμα και τον νικητή!
«Ανθρώπινες» εξισώσεις
Ο Τζον Νας, τη δεκαετία του '50, παρατήρησε πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι σε διάφορες καταστάσεις, έφτιαξε ένα απλοποιημένο σχήμα των σχέσεων και των ενεργειών τους κι επεξεργάστηκε κάποιες εξισώσεις, που τις περιέγραφαν.
Η εποχή με τους παίκτες, που είναι προικισμένοι μόνο με ταλέντο έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Για να νικήσει κάποιος λ.χ. στο πόκερ, εκτός από τα απαραίτητα χαρίσματα της πειθαρχίας και της υπομονής, πρέπει να έχει και μαθηματική ικανότητα, για να μπορεί να υπολογίζει τις επιπτώσεις κάθε κίνησης.
Σε κάποια παιχνίδια δεν προβλέπεται η συνεργασία, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί αυθόρμητα. Ένα γνωστό παράδειγμα είναι το «δίλημμα του κατηγορούμενου»...
Για τα παιχνίδια αυτού του είδους ο Νας απέδειξε, στα 1950, την ύπαρξη μιας ισορροπίας, δηλαδή ενός συνδυασμού «βέλτιστων» στρατηγικών.
Διεθνής Πολιτική
«Αν παίζουν δύο, συμφέρει να μπλοφάρεις μόνο όταν έχεις τα χειρότερα χαρτιά, όχι όταν έχεις μέτρια». Αυτός ο κανόνας αναφέρεται στο βιβλίο Theory of Games and Economic Behaviour (1944) του μαθηματικού Τζον φον Νόιμαν και του οικονομολόγου Όσκαρ Μόργκενστερν, που συγκαταλέγονται τους θεμελιωτές της «θεωρίας των παιγνίων». Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μείνει μόνο δύο παίκτες. Ο μοναδικός τρόπος για να κερδίσει ο ένας, ενώ έχει τα χειρότερα χαρτιά, είναι να μπλοφάρει. Αν περιμένει την κίνηση του αντίπαλου του, θα χάσει, είτε αυτός ποντάρει, είτε όχι.
«Η ζωή είναι γεμάτη μπλόφες», υποστήριζε, «γεμάτη μικρές τακτικές παραπλάνησης: αυτό αποκρυπτογραφούν τα παιχνίδια της θεωρίας μου».
Βασισμένος στη «θεωρία των παιγνίων», ο Φον Νόιμαν προέβλεψε ότι, όταν η Σοβιετική Ένωση κατασκεύαζε την ατομική βόμβα, θα ξεκινούσε ένας φρενήρης συναγωνισμός πυρηνικών εξοπλισμών!!!
Συνεργασία αντί του Ανταγωνισμού
Ωστόσο ο ίδιος έθεσε τη συνεργασία, σαν τον ακρογωνιαίο λίθο της θεωρίας του. Γνώριζε, πράγματι, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η συνεργασία είναι επωφελής. Όπως σε μια σκηνή της ταινίας «Ένας υπέροχος άνθρωπος», που περιγράφει τη ζωή του μαθηματικού Τζον Νας: Σε ένα μπαρ βρίσκονται τέσσερις φίλοι που διασκεδάζουν, ενώ ο Νας είναι απορροφημένος με τη δουλειά του. Η πόρτα ανοίγει και μπαίνουν πέντε κοπέλες, μια εντυπωσιακή ξανθιά και τέσσερις μελαχρινές. Οι τέσσερις φίλοι γοητεύονται από την ξανθιά και προκαλούν ο ένας τον άλλο για το ποιος θα καταφέρει να την κατακτήσει.
Ο Νας όμως κάνει την εξής παρατήρηση: «Αν προσπαθήσετε όλοι να κατακτήσετε την ξανθιά κοπέλα, θα ακυρώσετε αμοιβαία τις προσπάθειές σας και στη συνέχεια, όταν θα συμβιβαστείτε με τις μελαχρινές κοπέλες, εκείνες θα σας απορρίψουν, γιατί καμιά γυναίκα δεν θέλει να αποτελεί τη δεύτερη επιλογή. Ο μοναδικός τρόπος για να κερδίσετε, είναι να δοκιμάσει καθένας σας με μια μελαχρινή κοπέλα και κανένας με την ξανθιά κοπέλα».
Ο Νας, μας διδάσκει ότι το καλύτερο σύστημα, δεν είναι πάντα αυτό στο οποίο καθένας αγωνίζεται για το ατομικό συμφέρον του και μόνο γι' αυτό...
Είναι σ' όλους μας γνωστό, πως όλα τα πράγματα, ακόμα και το χρήμα, έχουν διαφορετική αξία για κάθε άτομο κι αυτό επηρεάζει το παιχνίδι.
Ποιος έχει το πάνω χέρι;
Όμως τα λεγόμενα «συνεργατικά παιχνίδια» είναι εξαιρετικά πολύπλοκα. Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να καθορίσουμε, ποιος από τους πολλούς μετόχους μιας εταιρείας έχει τον έλεγχο, γιατί οι πιθανές συμμαχίες καθιστούν απρόβλεπτη την κατάσταση.
Ας υποθέσουμε ότι το ελληνικό κράτος αποφασίζει να ιδιωτικοποιήσει μια εταιρεία και πρέπει να καθορίσει το ποσοστό που μπορεί να πουλήσει, ώστε να συνεχίσει να έχει τον έλεγχό της. Σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται ότι, κρατώντας το 51% των μετοχών, το κράτος παραμένει το αφεντικό. Είναι αυτή η απόφαση έξυπνη, από οικονομική άποψη;
Η απάντηση είναι όχι. Το κράτος μπορεί να συνεχίσει να βρίσκεται στο τιμόνι της εταιρείας, κρατώντας το 35% ή και ακόμα λιγότερο. Φυσικά χρειάζεται πολλή προσοχή, γιατί αν το κράτος κρατήσει το 35% και πουλήσει το υπόλοιπο 65% σ' έναν οικονομικό μεγιστάνα, η εταιρεία δεν ανήκει πλέον στο ελληνικό κράτος, αλλά στο μεγιστάνα. Αν θέλει να διατηρήσει τον έλεγχο, πρέπει να φροντίσει, ώστε οι υπόλοιπες μετοχές να καταλήξουν στα χέρια χιλιάδων μικρομετόχων, δηλ. του λαού!!!
Πως αντιμετωπίζουμε το σήμερα...
Οι Neumann και Morgenstern ουσιαστικά τυποποίησαν με μαθηματικούς όρους «το πρόβλημα της σύγκρουσης συμφερόντων».
Τα παραδείγματα πολλά:
-Αποφεύγοντας να πληρώσουμε φόρους κερδίζουμε ατομικά, αλλά επειδή όλοι κάνουνε το ίδιο, ζημιωνόμαστε όλοι, ζώντας σε μια φτωχότερη κι αδύναμη χώρα.
-Αγοράζοντας πειρατικά DVD's ωφελούμαστε ατομικά, αλλά ζημιωνόμαστε όλοι, επειδή περιορίζουμε την ανταμοιβή της δημιουργικότητας, της καινοτομίας, της τέχνης, κ.λ.π., που θα μας λείψουν, αν δεν υπάρχουν.
-Αφήνοντας τα σκουπίδια έξω, τις ημέρες που η συλλογή τους δεν είναι εφικτή, κρατάμε μεν καθαρό το σπίτι μας, αλλά επειδή ο καθένας κάνει το ίδιο, λερώνουμε τη γειτονιά μας και βάζουμε σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
-Παρκάροντας το αυτοκίνητό μας σε σημεία που εμποδίζουμε την κίνηση, είναι μεν βολικό για μας, αλλά αν το κάνουν κι άλλοι θα επικρατήσει κυκλοφοριακό χάος.
-Χτίζοντας αυθαίρετες κατοικίες ωφελούμαστε ατομικά, αλλά αν κάνουν όλοι το ίδιο, καταλήγουμε στη γνωστή άναρχη δόμηση, χωρίς υποδομές.
-Εξαπατώντας με παραποιημένα στοιχεία την Ε.Ε., ικανοποιούμε μεν κάποια βραχυπρόθεσμα προαπαιτούμενα, στο επίπεδο των εντυπώσεων, αλλά υπονομεύουμε ηθικά τον συνεκτικό ευρωπαϊκό μας ρόλο, υποθάλποντας πρακτικά την σε βάρος μας ανισότητα κι αναξιοπιστία.
-Αφήνοντας, βολικά, τα περιττώματα του σκύλου μας σε πάρκα και πεζοδρόμια, συντελούμε στη γενίκευση μιας προκλητικής κι ανεύθυνης αντικοινωνικής πρακτικής, που βρωμίζει και μολύνει την πόλη μας.
Όλη αυτή η οξυδερκής υπεράσπιση «του ατομικού μας βολέματος», η συνεπής περιφρούρηση του Ιδιωτικού μας συμφέροντος, αθροίζεται σε μια απαξίωση και λεηλασία του Κοινόχρηστου και του Δημόσιου. Ή, όπως έχει ειπωθεί, πολλαπλασιαζόμενη η «ατομική διαύγεια», που επιδεικνύουμε στα ατομικά μας συμφέροντα, καταλήγει απαρέγκλιτα στην «εθνική μας τύφλωση».
Πότε αρχίζει η παρακμή ενός πολιτισμού; Όταν τα άτομα που τον συνθέτουν αρχίζουν, προοδευτικά, να βυθίζονται βαθύτατα στην καχυποψία.
Τίποτα πιο επικίνδυνο απ' την επιθυμία του ατόμου - πολίτη να μη γελαστεί. Δηλαδή, κατά το κοινώς λεγόμενο, να μην πιαστεί κορόϊδο.
Κάθε πολίτης μετατρέπεται έτσι, σε μια εξαίρεση, το άθροισμα των οποίων συνιστά το ιστορικό ηθικό κι εθνικό μας έλλειμμα.
Φτάσαμε στο σημείο, η Ελλάδα να απαρτίζεται από δέκα εκατομμύρια άτομα, που «οσμίζονται την απάτη» γύρω τους, στην παραμικρή πτυχή της ζωής τους, υποπτευόμενα διαρκώς τον διπλανό τους. Έτσι, αντί της εμπιστοσύνης, που είναι η ακρογωνιαία ηθική αρχή κάθε βιώσιμης συνένωσης, τα έθνη "εθίζονται στην αμφιβολία και την υποψία και μομιοποιούνται στη αμφιβολία".
Το κοινωνικό συμβόλαιο, που εξασφαλίζει περιβάλλοντα σταθερής κι επωφελούς συνεργασίας, χρειάζεται και κάτι ακόμα ή μάλλον τρία πράγματα ακόμα.
Το πρώτο είναι ηθικής ή θρησκευτικής τάξεως και συνδέεται με τη φήμη, με το καλό όνομά μας. Η φήμη, ο «κοινωνικός διασυρμός» καλύτερα, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος.
Το δεύτερο είναι η ύπαρξη της εξουσίας, της αρχής που μπορεί να επιβάλλει τη συνεργασία και τη θετική κοινωνική συμπεριφορά.
Το τρίτο, η παιδεία, όπου το ίδιο το άτομο δέχεται να θυσιάσει το ατομικό συμφέρον του για το κοινό καλό.
Δυστυχώς κανένα από τα παραπάνω προαπαιτούμενα δεν υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα.
Η αρχή, η εξουσία, που θα μπορούσε να εμπνεύσει και να επιβάλλει τη συνεργασία, δεν υπάρχει ή δεν λειτουργεί σωστά. Η πολιτική κι οι πολιτικοί, το λιγότερο, έχουν ανεπιστρεπτί παρακμάσει.
Τέλος, δεν υπάρχει ικανός αριθμός, μια «κρίσιμη μάζα μορφωμένων ατόμων», με παιδεία, διατεθειμένοι να ηγηθούν και να δώσουν το καλό παράδειγμα.
Είναι ανάγκη, λοιπόν, αν θέλουμε η ελληνική κοινωνία να εγκαταλείψει τον στείρο διεκδικητισμό, την προσοδοφορία και την λαθρεπιβασία, να εντάξουμε τη λειτουργία της σ' ένα διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο.
Παραγωγή και κατανάλωση
Απότοκο της νοοτροπίας των ασχολουμένων με την πολιτική, αλλά και των πολιτικών πρακτικών, που ακολουθήθηκαν μεταπολεμικά, είναι η εθνική παραγωγή να υπολείπεται της κατανάλωσης. Γι' αυτό η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών, μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Όταν υπάρχει τέτοιο έλλειμμα, δεν είναι δυνατόν μακροχρόνια να χρηματοδοτηθεί το δημόσιο χρέος. Στην περίπτωση αυτή η χρηματοδότησή του γίνεται από το εξωτερικό κι όταν υπάρξει διεθνής οικονομική κρίση, τότε η εγχώρια κρίση γίνεται κατά πολύ οξύτερη.
Ακριβώς αυτό το πρόβλημα αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα.
Η δημοσιονομική κρίση της χώρας είναι το αποτέλεσμα και δεν είναι η αιτία. Είναι σαν τον πυρετό σε κάποιον ασθενή. Η αρρώστια είναι άλλη, δεν είναι ο πυρετός, αυτή πρέπει να εντοπίσουμε κι αυτή να θεραπεύσουμε.
Τους συμπατριώτες μας σήμερα, τίποτα δεν τους εμπνέει και τίποτα δεν εμπιστεύονται, ούτε στο δημόσιο, ούτε στον ιδιωτικό τομέα. Έτσι έχουν γίνει ατομικιστές, που προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν βραχυπρόθεσμα και μόνον την ατομική τους ευημερία, αγνοώντας την οικογένεια, την κοινωνία και την πατρίδα. Θεωρούν ότι όλοι προσπαθούν να τους εξαπατήσουν κι αυτοί με τη σειρά τους, προσπαθούν να εξαπατήσουν τους άλλους. Με λίγα λόγια, δεν υπάρχει όραμα, ούτε ατομικό, ούτε συλλογικό.
Βραχυπρόθεσμος στόχος μας, πρέπει να είναι να σταματήσουμε τον κατήφορο της κοινωνίας μας. Χρησιμοποιείται ο όρος «κοινωνία» κι όχι αυτός της «οικονομίας», επειδή οι οικονομικές σχέσεις είναι υποσύνολο των κοινωνικών σχέσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ο πνευματικός, ο ηθικός, ο θρησκευτικός κι ο αισθητικός βίος των ανθρώπων. Πρέπει να γίνει ανάσχεση της καταστροφικής πορείας, σε όλους τους τομείς του κοινωνικού βίου. Ακριβώς γι' αυτό το λόγο, θα πρέπει να αφυπνιστούν όλοι οι φορείς κι όχι μόνο τα πολιτικά κόμματα.
Απαιτείται εμβριθής προβληματισμός και καθολική εθνική συσπείρωση, παρόμοια μ' αυτή που επέδειξε ο ελληνισμός κατά το 19ο αιώνα, οπότε και δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος.
Δρ. Βασίλης Θεοδωρόπουλος, Γιατρός του ΕΣΥ
ΥΓ. Μην φαντασθεί κανείς, πως σπούδασα οικονομικά. Απλά η σημερινή κρίση με έκανε να ασχοληθώ με το θέμα, ώστε αρχικά να κατανοήσω κι αργότερα να αντιδράσω, κατά πως πρέπει. Έτσι, παράλληλα με τη μελέτη, κατέγραφα ότι αντιλαμβανόμουν χρήσιμο κι αργότερα συνέθεσα ένα κείμενο, όσο το δυνατόν απλούστερο κι απόλυτα εύχρηστο και κατανοητό. Γιαυτό παρέλειψα τους μαθηματικούς τύπους, αν κι ήμουν ...πολύ καλός στα μαθηματικά. Στην όλη προσπάθεια σύμβουλός μου ήταν ο φίλος και ηλεκτρονικός μηχανικός Κωστής Τριπολιτάκης, που τον ευχαριστώ πολύ, όπου κι αν βρίσκεται...
newstrap
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου