Οι κάτοικοι της Ισλανδίας απέδειξαν ότι είναι δυνατή η απόδραση από τους νόμους του καπιταλισμού, και η ανάληψη του ελέγχου της μοίρας τους από τους ίδιους.

Επανάσταση απέναντι στην λογική των αγορών

Σύμφωνα με άρθρο του Ισπανού ιστορικού Miguel Angel Sanz Lorono, οι κάτοικοι της Ισλανδίας απέδειξαν ότι είναι δυνατή η απόδραση από τους νόμους του καπιταλισμού, και η ανάληψη του ελέγχου της μοίρας τους από τους ίδιους.

Η Ισλανδία αποτελεί ένα είδος «νήσου της ουτοπίας», που λάμπει ως φάρος, είτε αυτό αρέσει στις αγορές, είτε όχι.

Βέβαια, η χώρα δεν είναι μια ουτοπία. Άλλωστε, δεν μπορούν να υπάρχουν βασίλεια ανεξαρτησίας μέσα στην αυτοκρατορία του ευρωπαϊκού καπιταλισμού. Ως χώρα όμως, αποδεικνύει περίτρανα πως το κεφάλαιο δεν είναι παντοδύναμο, ούτε κατέχει την μοναδική αλήθεια, άσχετα αν επιδιώκει να ελέγχει τους πάντες και τα πάντα.

Με την απόφασή της να φρενάρει τον τροχό της τραγωδίας, η Ισλανδία έθεσε ένα προηγούμενο που μπορεί  ενδεχομένως να γονατίσει τον ίδιο τον καπιταλισμό.

Προς το παρόν, το μικρό αυτό νησί, κάνει κάτι που θεωρούνταν απίθανο, χωρίς να βυθίζεται στο χάος, αν και από ότι φαίνεται βυθίζεται σε μια πληροφοριακή και ειδησεογραφική συσκότιση.

Πόσες πληροφορίες παίρνουμε σε σχέση με την Ισλανδία, και πόσες σε σχέση με την Ελλάδα;

Γιατί άραγε η πρώτη εξαφανίστηκε από τα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ τα οποία υποτίθεται πως θα έπρεπε να μας πληροφορούν για όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο;

Μέχρι σήμερα, αποτελούσε εκ γενετής δικαίωμα όσων έχουν την εξουσία, να καθορίζουν τι είναι πραγματικό και τι όχι, τι μπορούμε να σκεφτόμαστε, τι μπορούμε να κάνουμε, κλπ. Η κατανόηση του κόσμου μας υπάγεται στον βαρβαρισμό που καθορίζεται από τις ελίτ. Κάθε έκφανση του πολιτισμού μας, είναι στην ουσία μια περιγραφή βαρβαρότητας.

Οι ελίτ, με την βοήθεια των οικονομολόγων και των θεολόγων, ορίζουν το τι είναι αληθινό και το τι όχι. Αυτός ο ορισμός γίνεται με βάση την ισχύ και την βία. Τηνανάγκη. Χρειάζονται θυσίες, μας λένε. Ή προσαρμόζεστε, ή καταστρέφεστε. Αυτό διδάσκει ο ύστερος καπιταλισμός, με μια διαστροφική λογική: Όλα όσα είναι αληθινά είναι και λογικά, και το αντίστροφο.

Τον Ιανουάριο του 2009, οι Ισλανδοί επαναστάτησαν απέναντι σε αυτή τη λογική. Οι ειρηνικές τους διαδηλώσεις ανέτρεψαν την συντηρητική κυβέρνηση του Geir Haarde, και η εξουσία πέρασε στα χέρια μιας αριστερίζουσας μειοψηφίας, η οποία προγραμμάτισε εκλογές για τον Απρίλιο του 2009. Η συμμαχία της σοσιαλδημοκρατικής πρωθυπουργού Jóhanna Sigurðardóttir με τους Πράσινους κέρδισε την πλειοψηφία.

Το φθινόπωρο του 2009, με λαϊκή πρωτοβουλία, άρχισε να συντάσσεται ένα νέο σύνταγμα, από λαϊκές συνελεύσεις. Το 2010, η κυβέρνηση πρότεινε τη δημιουργία μιας εθνικής συνταγματικής επιτροπής, με μέλη που θα επιλέγονται βάσει κλήρωσης.

Δυο δημοψηφίσματα είχαν ως αποτέλεσμα την άρνηση της διάσωσης των τραπεζών, και την άρνηση της αποπληρωμής του εξωτερικού χρέους.

Τον Σεπτέμβριο του 2011, ο πρώην πρωθυπουργός Geir Haarde δικάστηκε για τον ρόλο του στην κρίση.

Το να ξεχνάμε ότι ο κόσμος δεν είναι μια ελληνική τραγωδία, όπου ο τροχός της μοίρας ή του κεφαλαίου στρέφεται χωρίς βάση στην ανθρώπινη λογική, είναι σαν να αρνούμαστε την πραγματικότητα. Ο τροχός αυτός περιστρέφεται από ανθρώπινα όντα.

Όλα όσα φανταζόμαστε ως αληθινά, είναι τόσο αληθινά όσο μας καθορίζουν οι αγορές. Η Ισλανδία όμως,  μας επανέφερε την ανθρώπινη φαντασία, δείχνοντας μας πως οι πιθανότητες είναι τόσο αληθινές όσο η αναγκαιότητα του καπιταλισμού.

Αν ακούσουμε την Ισλανδία, θα δούμε πως όλα είναι μια παγίδα, που θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε στην αναγκαιότητα. Όλοι όσοι εξαγγέλλουν θυσίες, μας λένε πως δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Ίσως όμως θα έπρεπε να κοιτάξουν κατά τη μεριά της Ισλανδίας.

Η χώρα αυτή μας δείχνει πως υπάρχουν πολλά περισσότερα από όσα μας δείχνουν. Πως είναι δυνατόν να κυριαρχήσουμε, και εδώ έγκειται το νόημα της ελευθερίας, επί της αναγκαιότητας.

Βέβαια, η Ισλανδία δεν αποτελεί πρότυπο. Είναι απλά μια εναλλακτική πρόταση. Η θέληση των κατοίκων της να προχωρήσουν διαφορετικά, μας δείχνει ότι όντως υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις.

Στην Ισλανδία αποφάσισαν να ορίσουν το μέλλον τους κόντρα στις υπαγορεύσεις της αναγκαιότητας του καπιταλισμού.

Εμείς οι υπόλοιποι θα συνεχίσουμε να χορεύουμε στους ρυθμούς του κεφαλαίου;

Θα συνεχίσουμε να παραδίνουμε το μέλλον μας στις τράπεζες, στις πολυεθνικές, και στις κυβερνήσεις που διατείνονται ότι δήθεν κάνουν ότι είναι ανθρωπίνως δυνατόν;

Η Ισλανδία μας θύμισε πως η φαντασία αποτελεί κι αυτή μέρος της ανθρώπινης λογικής.

Ο λαός είναι αυτός που πρέπει να ορίζει το τι είναι αληθινό και ρεαλιστικό, υιοθετώντας εναλλακτικές λύσεις.

Έτσι, δεν θα είμαστε απλά ονειροπόλοι, αλλά θα επιλέξουμε μια πραγματικότητα την οποία το κεφάλαιο θέλει να εξαφανίσει οριστικά.

Η ουτοπία εξαρτάται από τις αποφάσεις μας. Και μόνο έτσι, η ζωή μας θα είναι άξια για να την ζούμε.

Publico