Ενιαία Πρόταση της οργανωμένης μανιταροφιλικής κοινότητας της Ελλάδας
ΘΕΜΑ: Αίτημα εξαίρεσης των μυκήτων από τη «δασική ρυθμιστική διάταξη συλλογής- προστασίας αρωματικών φυτών, μυκήτων, κλώνων, θάμνων»
Οι πρόεδροι όλων των μανιταροφιλικών συλλόγων της Ελλάδας εκφράζουμε την αντίθεσή μας στις δημοσιευθείσες εκ μέρους ορισμένων Δασαρχείων δασικές ρυθμιστικές διατάξεις που, αυθαίρετα και χωρίς καμιά επιστημονική τεκμηρίωση, ενσωμάτωσαν απαγορεύσεις για τη συλλογή μανιταριών στις διατάξεις προστασίας που αφορούν φυτά, κλώνους και θάμνους και ζητούμε την εξαίρεση των μυκήτων από την εν λόγω δασική, ρυθμιστική διάταξη.
Τα μανιτάρια είναι μύκητες, δεν είναι φυτά και ως εκ τούτου δεν μπορούν να εντάσσονται σε δασικές ρυθμιστικές διατάξεις-προστασίας που αφορούν φυτά, κλώνους ή θάμνους. Τα μανιτάρια αποτελούν τους καρπούς των μυκήτων, το σώμα των οποίων βρίσκεται κάτω από το έδαφος, στο ξύλο ή σε άλλο εξειδικευμένο υπόστρωμα, με μορφή δικτύου διακλαδιζόμενων υφών.
Η επιβολή ορίων στη συλλογή μανιταριών μέχρι του ποσού συγκεκριμένων (π.χ. 2 ή 3) κιλών κατ άτομο και ανά ημέρα είναι αυθαίρετη, στερούμενη επιστημονικής βάσης.
Μακροχρόνιες επιστημονικές έρευνες σε ΗΠΑ (Pilz et al., 2003) και Ελβετία (Egli et al. 2006) απέδειξαν αυτό που και η δική μας πολυετής πείρα (μέσω μακρόχρονης παρατήρησης και καταγραφής) επιβεβαιώνει ότι δηλ. η συστηματική συλλογή μανιταριών (υπέργειων αναπαραγωγικών οργάνων) δεν βλάπτει και ουδόλως επηρεάζει την παραγωγικότητα των εν λόγω ειδών, ούτε γενικότερα την ποικιλότητα των υπόλοιπων ειδών μανιταριών στις περιοχές που μελετήθηκαν. (Πηγές: 2,3)
Εκτός αυτού, το ποσοστό των μανιταριών που παρουσιάζουν γαστρονομικό και εμπορικό ενδιαφέρον είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον αριθμό του συνόλου των μυκήτων, ενώ οι περιοχές στις οποίες οι συλλέκτες έχουν πρόσβαση δεν ξεπερνούν το 10% του συνόλου των δασών.
H άποψη πως η συλλογή των εδώδιμων μανιταριών πρέπει να γίνεται με κοπή του υπέργειου τμήματος τους είναι λανθασμένη, αντιεπιστημονική και επικίνδυνη.
Είναι ευρέως γνωστό στην επιστημονική μυκητολογική κοινότητα ότι η μέθοδος της συλλογής των μανιταριών δεν επηρεάζει τη ζωτικότητα των μυκηλίων και την παραγωγική τους ικανότητα. Αντιθέτως, οι ασχολούμενοι με την εκπαίδευση για τη διάκριση και την ασφαλή συλλογή εδώδιμων μανιταριών, γνωρίζουμε ότι η μη προσεκτική παρατήρηση των ταξινομικών χαρακτήρων της βάσης του ποδιού (βόλβας, θήκης) κάποιων ειδών (Amanita spp.) μπορεί, εφόσον αυτά δεν εκριζώνονται αλλά κόβονται για να συλλεχθούν, να οδηγήσει σε λάθος προσδιορισμούς με επαπειλούμενη θανατηφόρα φαλλοειδική δηλητηρίαση. Επιπλέον, από τα συμπεράσματα δεκαετούς μελέτης σύγκρισης μεθόδων συγκομιδής (για το δημοφιλές εδώδιμο μανιτάρι Tricholoma magnivelare (“Matsutake”) στις ΗΠΑ), γνωρίζουμε ότι το προσεκτικό τράβηγμα των μανιταριών από το έδαφος δεν είχε καμία αρνητική επίδραση στην ζωτικότητα και παραγωγικότητα των μυκηλίων, σε αντίθεση με τη χρήση τσουγκράνας που διαταράσσει τον οργανικό ορίζοντα του δασικού εδάφους (Πηγή: 4)
Επειδή ως μανιταρόφιλοι αντιλαμβανόμαστε την μανιταροφιλία ως δραστηριότητα, συμβατή και επικουρική στην προστασία και την αειφορική διαχείριση των δασών, των οικοσυστημάτων και των αυτοφυών μυκήτων, προτείνουμε:
Α) Την εξαίρεση των μανιταριών από τις παραπάνω ρυθμίσεις
Β) Την διαμόρφωση και καθιέρωση ενός τεκμηριωμένου νομικού πλαισίου για τη διαχείριση των αυτοφυών μανιταριών, στο οποίο είναι επιτακτικό να συμβάλουν με τη γνώση τους όλοι οι επιστήμονες και οι ερασιτέχνες μελετητές που ασχολούνται εντατικά με την καταγραφή της ποικιλότητας των μανιταριών της Ελλάδας τα τελευταία 20 χρόνια. Προς αυτή την κατεύθυνση είμαστε πρόθυμοι να συμβάλλουμε με συγκεκριμένες προτάσεις που έχουμε επεξεργαστεί και βασίζονται στα δεδομένα της σύγχρονης μυκητολογικής έρευνας.
Μέχρι τότε προτείνουμε να ισχύσουν για την συλλογή μανιταριών τα εξής:
1. Να επιτρέπεται η συλλογή όλων των εδώδιμων μανιταριών με συνιστώμενη ως καταλληλότερη μέθοδο συλλογής την αφαίρεση με προσεκτικό τράβηγμα των μανιταριών από το υπόστρωμα και εν συνεχεία την κάλυψη του σημείου αφαίρεσης με φύλλα ή χώμα.
2. Να απαγορεύεται η χρήση οποιουδήποτε γεωργικού εργαλείου (π.χ. τσουγκράνας) για την συλλογή υπέργειων μανιταριών, αφού με αυτόν τον τρόπο που διαταράσσεται ο οργανικός ορίζοντας του δασικού εδάφους και αφαιρούνται και μικρά, ανώριμα μανιτάρια.
3. Να απαγορεύεται η συλλογή ανώριμων και υπερώριμων μανιταριών.
4. Να απαγορεύεται η συλλογή μανιταριών στους πυρήνες των εθνικών δρυμών που προστατεύονται από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
5. Να περιοριστεί η συλλογή του σπάνιου εδώδιμου είδους Pleurotus nebrodensis, που καρποφορεί σε εξωδασικά, ορεινά οικοσυστήματα της Β. Πελοποννήσου και του Παρνασσού, σχετιζόμενο αποκλειστικά με το σκιαδανθές φυτό Prangos ferulacea, σε (1) ένα κιλό κατ΄ άτομο και ανά ημέρα, καθώς σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση για την Διατήρηση της Φύσης (IUCN-International Union for the Conservation of Nature) θεωρείται ως “απειλούμενο με εξαφάνιση είδος” (Critically endangered).
6. Να απαγορεύεται η συλλογή ανώριμων τρουφών καθώς και η συλλογή τρουφών στη διάρκεια της νύχτας.
Πηγές:
1. Denchev, C.M., Venturella, G., Zervakis, G. 2013. MYCOTICON εγχειρίδιο, ΤΕΙ Θεσσαλίας 2013.
2. Egli, S., Peter, M., Buser, C., Stahel, W., Ayer, F., 2006. Mushroom picking does not impair future harvests—results of a long-term study in Switzerland. Biological Conservation 129 (2), 271–276.
3. Pilz, D., Norvell, L., Danell, E., Molina, R., 2003. Ecology and Management of Commercially Harvested Chanterelle Mushrooms.
4. Luoma, D.L., Eberhart, J.L., Abbott, R., Moore, A., Amaranthus, M.P., and Pilz, D. 2006. Effects of mushroom harvest technique on subsequent American matsutake production.
Γεώργιος Κωνσταντινίδης, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Ελλάδας
Ιορδάνης Παρασίδης, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Θεσσαλονίκης
Αθανάσιος Ντίνος, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Ηπείρου
Νίκος Ιακωβίδης, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Γεώργιος Φρανσουάς, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Λέσβου
Τριαντάφυλλος Τσαμπάζης, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας
Δημήτρης Σωφρόνης, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Μεσογαίας Αττικής
Στέργιος Μίχος, πρόεδρος Μανιταρόφιλων Θεσσαλίας




Η
πρώτη δραστηριότητα της εργάτριας λίγες ώρες αφού γεννηθεί είναι να
προετοιμάσει τα κελιά για: την υποδοχή αυγών που θα γεννήσει η βασίλισσα
ή την αποθήκευση τροφής. Μπορεί να εκτελέσει αυτήν την εργασία μέχρι
την ηλικία των 30 με 50 ημερών.
Η τροφός, παραμάνα μέλισσα
Η
νεαρή μέλισσα τις πρώτες ημέρες της ζωής της και μετά την έξοδο της από
το κελί αρχίζει την φροντίδα του γόνου. Οι εργάτριες μέλισσες είναι σε
θέση να αναγνωρίζουν την ηλικία και την κάστα των προνυμφών μέσω των
φερομόνων που εκκρίνουν τα αυγά, οι προνύμφες και οι νύμφες.
Η μέλισσα αρχιτέκτονας
Οι
εργάτριες μέλισσες ηλικίας 5 εως 20 ημερών μπορούν να παράγουν κερί απο
τους κηρογόνους αδένες τους χτίζοντας και επισκευάζοντας αυτό το θαύμα
αρχιτεκτονικής δομής που ονομάζεται κηρήθρα. Οι κηρήθρες χτίζονται σε
παράλληλες σειρές και αποτελούνται απο εξάγωνα κελιά και στις δύο όψεις.
Το μέγεθος των κελιών ποικίλει ανάλογα με την κάστα. Τα πιο μικρά κελιά
οπου είναι και περισσότερα σε αριθμό προορίζονται για τις εργάτριες
μέλισσες και τα μεγαλύτερα για τους κηφήνες. Τα κελιά των βασιλισσών
είναι λιγοστά και βρίσκονται συνήθως στο κάτω μέρος του πλαισίου
(σμηνουργίας) ή στο κέντρο του πλαισίου (ορφάνιας). Χωρίς την κηρήθρα
δεν μπορεί να εκτραφεί γόνος ούτε να αποθηκευτεί μέλι και γύρη.
Η μέλισσα αποθηκάριος
Καθώς
η συλλέκτρια μέλισσα επιστρέφει στην κυψέλη για να εναποθέσει το φορτίο
της αναζητεί τις εργάτριες που θα παραλάβουν την τροφή. Η μεταφορά και
ανταλλαγή της τροφής απο μέλισσα σε μέλισσα με τις προβοσκίδες τους
ονομάζεται τροφάλλαξη.
Η αερίστρια μέλισσα
Οι
μέλισσες έχουν το πλεονέκτημα να διατηρούν την θερμοκρασία του σμήνους
σταθερή ανεξαρτήτως τις εξωτερικές συνθήκες. Ο αερισμός γίνεται από
εργάτριες κάθε ηλικίας με μέσο όρο ηλικίας στις 18 με 20 ημέρες.
Η μέλισσα φρουρός
Οι
μέλισσες φρουροί εξασφαλίζουν την υπεράσπιση του σμήνους. Θα τις
συναντήσουμε συνήθως στην είσοδο της κυψέλης εποπτεύοντας τις κινήσεις
των άλλων μελισσών. Η μέση ηλικία τους κυμαίνεται μεταξύ 12 και 25
ημερών. Καθώς πλησιάζει ένας πιθανός κίνδυνος, οι φρουροί παίρνουν μια
χαρακτηριστική στάση: η κάθε μέλισσα κάθετε στα τέσσερα πίσω πόδια της,
κρατώντας το μπροστινό ζεύγος ποδιών σηκωμένο στον αέρα και
ανοιγοκλείνει τα σαγόνια της έτοιμη για μάχη. Επίσης εκκρίνουν φερομόνες
συναγερμού και επιθετικότητας διεγείροντας έτσι τις υπόλοιπες μέλισσες
στρατιώτες που βρίσκονται στο εσωτερικό της κυψέλης.
Η συλλέκτρια μέλισσα
Η
συλλογή τροφής πραγματοποιείται από μεγαλύτερης ηλικίας μέλισσες άνω
των 20 ημερών, συλλέγοντας νέκταρ, γύρη και νερό, απαραίτητα θρεπτικά
συστατικά για την ανάπτυξη της αποικίας. Πριν γίνει συλλέκτρια η νεαρή
μέλισσα πραγματοποιεί πτήσεις προσανατολισμού ώστε να μάθει τις πηγές
της τροφής της έξω από την κυψέλη. Κατά μέσο όρο η μέλισσα ξεκινά να
συλλέγει τροφή σε ηλικία άνω των 20 ημερών. Η απόσταση που διανύει για
την τροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην διάρκεια της ζωής της. Η διατροφή
της μέλισσα περιλαμβάνει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες νερό και
διάφορα άλλα συστατικά. Υπάρχουν μέλισσες που συλλέγουν αποκλειστικά
νέκταρ, γύρη, νερό ή πρόπολη. Υπάρχουν και οι μικτές συλλέκτριες που
μαζεύουν και γύρη και νέκταρ.




























